Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

Tadqiqot ob’ektlari va predmetini tanlash bosqichi
. Mazkur bos-
qichda muammoning xususiyatlaridan kelib chiqqan holda tadqiqotning 
ob’ekti va predmeti aniqlanadi. Tadqiqotning ob’ekti bo’lib ma’lum bir 
sinfda olib boriladigan o’kuv jarayonining ba’zi jihatlari bo’lishi mumkin. 
Masalan, 5-sinfda o’qitiladigan «Boshlang’ich tabiiy geografiya»
kursida tabiatni kuzatish ko’nikmalarini shakllantirish ishning predmeti 
bo’lishii mumkin. 
Iqtisodiy geografiya tushunchalarini shakllantirishda tadqiqot ob’ekti 
bo’lib «O’zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi» kursi bo’lishi 
mumkin, tadqiqot predmeti bo’lib esa iqtisodni o’qitish texnologiyasi 
bo’lishi mumkin. 
Tadqiqotni maqsad va vazifalarini aniqlash bosqichi
. Mazkur 
bosqich eng muhim bosqich bo’lib hisoblanadi. Maqsad va vazifalarni 
to’g’ri va aniq ishlab chiqilishi keyingi bosqichlarda ishlarni to’g’ri va aniq 
loyihalashtirishga va amalga oshirishga yordam beradi. Odatda maqsad va 
vazifalar muammoni hozirgi holatiga baho berish asosida o’rganiladigan 
muammoni o’ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. 

---

Ishchi g’oyani ishlab chiqish
. Ishchi g’oyani ishlab chiqish pedagogik 
eksperimentning asosiy qismlaridan biri hisoblanadi. Ishlab chiqilgan 
ishchi g’oya butun tadqiqot davomida olib boriladigan ishlarni asosiy 
o’zagi bo’lib hisoblanadi. Masalan, umumta’lim maktablarida kartografik 
tushunchalarni shakillantirish g’oyasi 5-sinfdan 9-sinfgacha davom etadi 
va tadqiqotlarning asosiy yo’nalishi bo’lib hisoblanadi. 
Ishlab chiqilgan g’oyani sinash
. Ushbu bosqichda pedagogik ekspe-
riment, kuzatish va boshqa usullar orqali ishlab chiqilgan g’oya tekshiri-
ladi, uning axamiyati, samaradorligi baholanadi. 
Nazariy xulosalar ishlab chiqish
. Tadqiqot davomida olingan natijalar 
umumlashtiriladi va nazariy hulosalar ishlab chiqiladi. Uning asosida 
ishlab chiqilgan g’oyalar va ilmiy holatlarnining samaradorlik darajasi 
aniqlanadi va u yoki bu metod tanlab olinadi va yangi metodik tizim ishlab 
chiqiladi. Yangi ishlab chiqilgan metodik tizimning afzalligini aniqlashni 
asosiy o’lchovi bo’lib o’quvchilarning bilim va malakalarini sifati 
hisoblanadi. Shuning uchun ayrim metodlarni samaradorligini aniqlashda 
tadqiqotlar ikkita paralel sinflarda olib boriladi, ya’ni eksperimental va 
oddiy. Oddiy sinflarda dars qabul qilingan metodikani qo’llash orqali 
o’tkaziladi, eksperimental sinflarda esa yangi ishlab chiqilgan usul 
yordamida o’tkaziladi. So’ngra eksperimental va oddiy sinflardagi 
o’quvchilar bilimlari solishtiriladi.