Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

Tizimli - tuzilish usuli.
Bu umumiy fanlararo tadqiqot usuli bo’lib 
XX-asrning 70-yillaridan boshlab ilmiy-tatqiqot ishlarida keng qo’llanila 

---

boshlandi. Mazkur usul bir butun bo’lgan geografik borliqni eng muhim 
xususiyatini ochib berish va uni tarkibiy tuzilishining darajalarini aniq-
lashdan iborat. Geografiyani o’qitish metodikasida mazkur usul yorda-
mida ma’lum bir tizim tizimchalarga bo’linadi. Geografiya o’qitish 
metodikasida o’quv materiali tizim sifatida qaraladi, uning tarkibiy 
qismlari esa tizimchalar sifatida qaraladi. 
Tizim-tuzilish usullarini tarkibida mantiqiy-tuzilish tahlil i mavjud. 
Mazkur usul yordamida o’quv materialining tuzilishi va ularni bayon 
etilishining ketma-ketligi aniqlanadi. Mazkur usul bir butun geografik 
borliqni tuzilishini tatqiq qilishga imkon beradi va undan alohida 
qismlarni ajratishga va ular orasidagi bog’liqliklarni ochishga yordam 
beradi. 
 
1.4.2. Eksperimental-emprik usullar. 
Mazkur usullarga asosan maktab tajribasini o’rganishga yo’naltirilgan 
usullar kiradi. Ular kuzatish, anketa, maktab xujjatlarini tekshirish usullari 
va pedagogik eksperiment kiradi. 
Kuzatish
. Eng keng tarqalgan pedagogik tatqiqot usuli hisoblanadi. 
Mazkur usul pedagogik jarayonni bilishni eng muhim usullaridan biri 
hisoblanadi. Har qanday o’qituvchi darsni kuzata bilish qobiliyatiga ega 
bo’lmog’li lozim. Kuzatish metodikasi tuzilishi, mazmuni, turi, kuzatish 
texnikasi o’rganilayotgan muammoni mohiyati va xususiyatlari, tatqiqod 
metodlariga bog’liq. 
Kuzatish turli xil bo’ladi, ular dasturi, tashkil qilinishi va maqsadiga 
ko’ra ma’lum bir guruhlarga bo’linadi. 
Kuzatish ob’ektlari o’quv ishlari usullari, darslarda o’quvchilarni 
tashkil qilish, uyga vazifa berish, o’qitish metodlarini va vositalarini 
tanlash hisoblanadi.