Ya. O. Ruzmetov

Operatsiyalarni jamiash
2.6.2-chizma. Operatsiyalar ketma-ket kelganida
detallami tayyorlash sikli graflgi
54

---

Ishlab chiqarishning bunday shaklida (2.6.2-chizma) har bir 
operatsiyada detallar partiyasiga ishlov berilib, ular awalgi operatsiyada 
barcha detallarga ishlov berish tugallanganidan so'ng keyingi operat­
siyaga uzatilishi bilan tavsiflanadi.
Jarayonning soatlardagi davomiyligi bir detalni barcha operat- 
siyalarda ishlov berish vaqtini partiyadagi detallar soniga ko‘paytirish 
orqali aniqlanadi, ya'ni:
Tv^hn+tin+hn+hnHsn+hrr^tb
(2.28)
bu yerda: 
t\,
fc, 
h, U, t$, tb
- alohida operatsiyalarda bir detalga ishlov 
berish vaqti;
n -
partiyadagi detallar soni.
Ishlab chiqarish siklining davomiyligini qisqartirish - korxona 
ishlarini tashkillashtirishda va rejalashtirishda asosiy masalalardan biri 
hisoblanadi.
Ishlab chiqarish siklini davomiyligini qisqartirishda quyidagilar 
muhim:
• ishlab chiqarishda barcha yo‘nalishlarida mehnat xarajatlarini 
qisqartirish:
• ish hajmini kengaytirish, tashkilotni eng samarali usullarga 
o ’tishi:
• dam olish vaqtini qisqartirish, ishlab chiqarish korxonalarida 
tashkillashtirish va ish rejimini yaxshilashdan iboratdir.
Operatsiyalarning parallel birikib kelishi (2.6.3-chizma) barcha 
operatsiyalarda bir vaqtning o'zida mahsulot ishlab chiqarilishi bilan 
farqlanadi.
Har bir detal aw algi operatsiya bajarilganidan so‘ng zudlik bilan 
keyingisiga uzatiladi. Operatsiyalarning parallel birikib kelishida ishlab 
chiqarish siklining davomiyligi quyidagicha aniqlanadi:
7tearal=£/+(72-l)?tHt 
(2.29)
bu yerda: 
t&\
- eng uzoq davom etadigan operatsiyaning bajarilish vaqti.
55

---

Bu kabi sikl vaqti ketma-ket birikib kelishiga nisbatan ancha kam 
davom etadi. Biroq ulaming turii vaqt davom etishi tufayli ishchilar va 
uskunalaming ishsiz turib qolish hollari yuzaga keladi. Shu sababli 
operatsiyalaming parallel birikib kelishini qo‘llash hamisha ham 
maqsadga muvofiq emas. Bu holda operatsiyalaming parallel-ketma-ket 
birikib kelishidan foydalanish ko‘proq samara berishi mumkin.
Operatsiyalaming parallel-ketma-ket (aralash) birikib kelishi (2.6.4- 
chizma) operatsiyalar turii vaqt davom etadigan va mahsulot bir 
operatsiyadan boshqasiga notekis uzatilish jarayonida qo‘llanadi. Ishlov 
berilayotgan detallar donalab yoki partiyasi bilan shunday hisob bilan 
uzatiladiki, bunda ishlab chiqarish jarayoni to‘xtovsiz davom etishi 
ta’minlansin. Ishlab chiqarish siklining davomiyligi quyidagicha 
aniqlanadi:
Ttsaral posl=
+
(И -
1) (S/dj-S/kor)? 
( 2 .3 0 )
bu yerda: L?di - davomli operatsiyalami bajarish uchun vaqt summasi;
Z?kor - qisqa operatsiyalami bajarish uchun vaqt summasi.