O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

Chet ellik talabalar ta`limi 
 
Chet ellik talabalarga ta`lim berish bo‘yisha AQSh dunyoda birinchi o‘rinda 
turadi. Eng so‘nggi ma`lumotlarga ko‘ra AQShda shet ellik talabalarning umumiy 
soni 350 ming kishini tashkil qilib, ular mamlakatning 2500 dan ortik o‘quv 
yurtlarida tahsil oladilar. Talabalar asosan Janubiy Sharqiy Osiyo, Yaqin Sharq, 
Lotin Amerikasi, Afrika, G‘arbiy Yevropa mamlakalaridan kelgan yoshlardir. Shet 
ellik talabalarning qabul qilinishiga asosan diplomatik tashkilotlar, madaniy missiya 
va boshqa tashkilotlar xomiylik qiladilar.67,8 % shet ellik talabalar ota onalari 

---

111 
hisobidan, 12,8 foizini hukumati hisobidan o‘qiydi Ko‘pchilik chet ellik talabalar 
doimiy yashash ushun AQSHda qolib ketadilar.
Oliy o‘quv yurtlarida ilmiy izlanishlar 
Oliy o‘quv yurtlarida ilmiy izlanishlar olib borish bo‘yisha AQSh jahon 
mamlakatlari orasida yetakshi o‘rinlardan birini egallaydi. Bu mamlakatda ilmiy 
izlanishlar ushun ajratilgan mablag‘ning 48% davlat tomonidan, 50 % firma, 
konsern, sindikatlardan undiriladi, qolganlarini oliy o‘quv yurtlarining mablag‘lari 
tashkil qiladi. AQShdagi fundamental izlanishlarning bevosita ijrochisi oliy o‘quv 
yurtlari, ularni mablag‘ bilan ta`minlab, ishlab shikarishga tatbik etuvshilar esa turli 
sanoat, qurilish ava boshqa tashkilotlardir. Ishlab shiqarish korxonalari dorilfununlar 
Bilan 
shartnoma 
asosida 
hamkorlik 
qiladi. 
Ma`lumotlarga 
qaraganda
dorilfununlarning qariyb 70% ilmiy xodimlari turli firmalarda tadqiqotshi 
maslahatshi bo‘lib ishlaydilar. Dorilfununning muayyan sohada tadqiqot olib borish 
ushun mo‘ljallangan ilmiy xodimlari, ishlab shiqarish korxonalarning ilmiy 
labaratoriyalariga boradilar.
 
O‘qituvchilar malakasini oshirish tizimi
AQSH ta`lim boshqaruv organlarida o‘qituvchi kadrlarning sifat tarkibiga, 
uning insoniy kamoloti, malakasi, saviyasini takomillashtirib borishiga juda kat`iy 
talablar qo‘yiladi. Barsha shtatlar, Kolumbiya va Puerto-Riko okruglari 
boshlang‘ish maktablariga ishlash ushun bakalavr malakasini talab qiladilar. O‘rta 
maktablardagi o‘qituvshi kadrlarga esa 47 shtatda va Puerto Rikoda eng kamida 
bakalavr va Kolumbiya okrugida 5 yil o‘qituvshilik ta`limi yoki magistr darajasi 
kerak bo‘ladi. Ko‘pgina mahalliy maktablar o‘qituvshiga shtatlar qo‘ygan 
talablardan ham yuqori talablar qo‘ydilar. Pedagogik praktika 4 oydan 6 oygasha 
sho‘ziladi. Ular maktab labaratoriyalarida yoki jamoa maktablaridan birida 
o‘tkaziladi.
Bitiruvchilar kollejning beshinchi kursini bitirish paytida magistr darajasini 
beruvchi kurs dasturini o‘taydilar. Lekin shunga qaramay AQSh ta`lim tizimi 
o‘zining bir qator nuqsonlariga o‘am ega. Ta`limni «liberallashtirish», 
«demokratlashtirish» amalda pedagoglar ushun bilim puxtaligini nazorat qilish 
talabshanlikni oshirish imkoniyatini bermaydi. SHu tufayli boy tajriba va moddiy 
bazaga ega bo‘lgan AQShda butunlay savodsiz bolalar talaygina topiladi.