O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. A. Ikramov, G. N. Davranova, A. A. Ikramova

Bolalar bog‘chalaridagi mashg‘ulotlar
. Bolalar bog‘chalarida ta’lim 
dasturlari ham inobatga olingan, yozish va o‘qishdan tashqari bolalarga qo‘shiq 
aytish o‘rgatiladi, sport musobaqalari o‘tkazilib, muntazam sayrlarga (poxodga) 
chiqib turiladi. Ammo bular bilan bir qatorda bu tadbirlarni o‘tkazilishidan maqsad 
- bolada xamjihatlik, jamoada yashash hislarini rivojlantirishdan iborat. Qo‘shiq 
aytilsa, xor (jamoada) aytilishi kerak, yakkaxon qo‘shiqchi qo‘llanilmaydi, 
musobaqa o‘tkazilayotganda yoki hamma yoki guruh g‘oliblikka erishiladi, va 
mutlaqo yakka g‘olib emas. Jamoa bilan muntazam ravishda bir kunlik sayrga 
chiqishdan maqsad bolani chidamlikka o‘rgatish va o‘zi atrofidagi hududni 
o‘rganish.
Yapon bolalari tabiatni juda sevadilar va chuqur his etadilar. Balkim, aynan 
shuning uchun ham Yaponiyada turli daraxtlar, tabiat hodisalariga bag‘ishlangan 
milliy bayram va festivallar ko‘p bo‘lsa kerak. Yoshlikdan go‘zallikni sevishni va 
tabiatni his etishni o‘rgatilgan yapon bolalar bu tuyg‘ular bilan umrbod yashaydilar. 
Bolalarni tarbiyalashdagi bunday ijobiy qarashlar bilan bir vaqtda, davlatdan 
tashqarida Yaponiyada jamoaviylik hislatlari juda rivojlanib, shaxsiyat 
tushunchalarini inkor etiladi fikrlar tarqalgan. O‘zini shaxs sifatida namoyon 
etadigan inson Yaponiya jamiyatida qo‘llab quvvatlanmaydi. Lekin bu Yaponiyada 
hamma birdek hisoblanib, shaxsiyat inkor etiladi degani emas. Yaponiya yoshlarini 
fotosuratlarini ko‘rsangiz u yerda yetarlicha rang-barang, o‘ziga ishongan yigit-
qizlarni ko‘rasiz, lekin ular guruh bo‘lib yashaydilar va bu ularning ulg‘ayshlaridagi 
ma’lum pog‘ona demakdir. Maktab va institutlarni tugatgan rang-barang va 
o‘zgacha fikr yurituvchi yoshlar qonunlarga itoat etuvchi va mehnatsevar yapon 
fuqarolari qatoriga qo‘shilib ketadilar. 

---

68 
Bolalar va qizlar turlicha tarbiyalanadilar. O‘g‘ilga oilaning bo‘lajak tayanchi 
sifatida qaraydilar va qiyinchiliklarni yengishga o‘rgatadilar. Qizlarni esa uy 
ishlariga tayyorlaydilar. Yaponiya bog‘chalarida bolalarni 8 kishilik kichik 
guruhlar―
xanlar
ga bo‘ladi. Bu bolalarga bog‘chada ―o‘z ish o‘rni ajratiladi, ular 
o‘z xanlariga nom tanlaydilar. Shu tariqa eng kichik yoshdan jamoada ishlashni 
o‘rgatadilar. Bu guruhdagi har bir o‘quvchi guruhda o‘z o‘rniga ega bo‘lishi lozim. 
Bunday xanlar keyingi ta’lim bosqichida ham qo‘llaniladi. O‘rta maktabda xanlar 
doimiy emas, ular yangi sharoitlarga tezroq ko‘nikish uchun har 5 oyda o‘zgartirib 
turiladi. Yaponiya bog‘chalariga 3-5 ѐshdagi bolalar qabul qilinadi. Bolalar 
bog‘chalarining maqsadi bolalarning aqliy va jismoniy qobiliyatlarini rivojlantirish, 
mustaqillik va ichki tartib ko‘nikmalarini tarbiyalash, jamiyat hodisalariga to‘g‘ri 
munosabatda bo‘la olishni o‘rgatishdan iborat. SHuningdek, og‘zaki nutq, so‘zlarni 
to‘g‘ri qo‘llashni o‘rgatishga ham katta e’tibor beriladi. Ertaklar, kitoblar, musiqa, 
sport o‘yinlari, rassomlik kabi shaxsning ijodiy xususiyatlariga qiziqish uyg‘otiladi. 
Hozirgi kunda maktabgacha tarbiya muassasalariga 60% bolalar jalb etilgan. 
Boshlang‘ich ta’limga erta qabul qilishga o‘tish maqsadida 4-5 ѐshdagi bolalarning 
barchasini bolalar bog‘chasiga jalb qilish ko‘zda tutilmoqda. Bolalar bog‘chasi 
Yaponiyada vatan fuqarosini shakllantirish tizimining 1-bosqichi hisoblanadi. 
Mustaqil faoliyat, jamoaviy ong, ijtimoiy mas’uliyat ko‘nikmalarini shakllantirishga 
alohida e’tibor qaratiladi. Bolalar bog‘chasining asosiy vazifasi-bolani maktabga 
tayyorlashdir. Bu yerda rasm, musiqa, ritmika, jismoniy tarbiya bo‘yicha 
mashg‘ulotlar o‘tiladi. Individuallik, u qanchalik yaxshi bo‘lmasin, o‘quvchilarni 
o‘ziga jalb qilmaydi, bolalar jamoasi tomonidan qabul qilinmaydi.