Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

3-§. Marten pechlarida po‘lat ishlab chiqarish usullari 
Bu usul XIX asrning ikkinchi yarmida yaratildi 
(Rossiyada dastlabki Marten pechi 1869-yilda Sormov 
zavodida injener A.A. Iznoskov va usta Ya. I. Plechkov 
tomonidan qurilgan bo‘lib, uning sig‘imi 2,5 t bo‘lgan, 
xolos) (6-rasm). Zamonaviy pechlaming sig‘imi 200–900 t 
atrofida bo‘lib, ularda uglerodli, kam va o‘rtacha legirlangan 
konstruksion po‘latlar olinadi. 
Marten pechining tuzilishi va ishlashi. 
Marten pechi 
alangali regeneratorli pech bo‘lib, uning eng muhim qismi 
ish bo‘shlig‘i (kamerasi)dir. Uni gaz va havo kirituvchi 
kallaklari bo‘lib, ularga gorelka, (mazutda ishlaydiganga esa 
forsunka) o‘rnatiladi. Pechning old qismida esa pol sathidan 
ancha pastroq-da juft regenerator 8, 9 o‘rnatilgan. 
Regeneratorlar bilan pechning ish bo‘shlig‘i oralig‘ida esa 
«shla-kovik» deb ataluvchi kameralari bo‘ladi. Metallurgik 
zavodlarida 250–500 t.li pechlar ko‘proq tarqalgan. Ular 
tagligining o‘lchami 20x6 m
2
gacha yetadi. Odatda, bu 
pechlarda 400–600 marta po‘lat olingandan keyin kapital 
ta’mir qilinadi. 

---

33 
 
6-rasm.
 
Marten pechining sxemasi: 
1 – suyuqlantirilgan metall; 2 – shlak; 3 – pech shipi; 4 – pechning tubi; 
5 – pechning orqa devori; 6 – pechning old devori; 7 – shixta 
kiritiladigan darchalar; 8 – gaz regeneratorlari; 9 – havo regeneratorlari; 
10 – sirtqi ish sathi; 11, – pechga haydaluvchi havo kiritiladigan va 
yonish mahsulotlari chiqarib yuboriladigan kanallar; 12,12’ – pechga 
haydaluvchi gaz kiritiladigan va yonish mahsulotlari chiqarib 
yuboriladigan kanallar; 13 – klapan; 14 – mo‘r; 15 – suv bilan sovutib 
turiluvchi kislorod furmasi. 
 
Pechni ishga tushirish. 
Pech bo‘shlig‘iga shixta 
materiallari ma’lum tartibda yuklangandan keyin gorelkaga 
bosim ostida qizdirilgan yonuvchi gaz va havo yuborilib, 
kamerada yondiriladi. Yonish mahsulotlari o‘z yo‘lida shixta 
materiallarini qizdira borib, qarama-qarshi tomondagi 
kallaklar kanallari orqali sovuq regeneratorlarning katak-
katak kanallaridan o‘tib, devorlarini qizdirib mo‘riga yoki 
bug‘ qozonlariga chiqariladi, 
Agar chap tomondagi 1250–1280°C qizigan rege-
neratorlarga sovuq gaz va havo haydalganida, ular qizigan 
regeneratorlarning vertikal kanallaridan o‘ta borib, 800–

---

34 
900°C temperaturagacha qizigach, u yerdan o‘z kallaklari 
orqali pech kamerasiga o‘tib yonadi. Yonayotgan gaz 
mahsulotlar oqimi shixtani qizdira borib, qarama-qarshi 
tomondagi kallaklar kanallari orqali sovuq o‘ng tomondagi 
juft regeneratorlarga o‘tib ularni qizdiradi. Gaz va havo 
oqimining harakat yo‘nalishi klapanlar (
13) 
orqali har 20–25 
daqiqada avtomatik ravishda boshqariladi. Agar maiten 
pechlari suyuq yoqilg‘i (mazut)da ishlasa, faqat havoni 
qizdirish regeneratorigina o‘rna-tilgan bo‘ladi. 
Asosli marten pechlarida shixta tarkibiga ko‘ra 
po‘latlarni skrap-rudali va skrap usullarda olinadi.