P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

dunyo b o‘yicha 3231100 ming tonna ko'mir, 2646290 ming tonna
neft, 600200 m ing tonna temir rudasi, 75180 ming tonna boksit,
3660 ming tonna xrom rudasi, 7300 ming tonna mis, 3350 ming
tonna q o ‘rg‘oshin rudasi, 5430 ming tonna rux rudasi, 159200
ming tonna tuz, 118500 ming tonna fosforitlar va boshqalar qazib
o lin g a n . Y irik m e ta llu rg iy a sa n o a t k o rx o n a la r i a tro fid a
Iandshaftlartning o'zgarish i, o'sim lik larn in g qurib dashtga
aylanishi yuz bergan, Yevropada birinchi marta qalmiqlar yerida
500 m ing gektarli dasht paydo b o ‘lgan (u har yili 50 m ing
gektarga kengayib bormoqda). M utaxassislarning fikricha, XXI
asrda quruqlikning 
1/6
 qismi kon, y o ‘l va har xil inshootlar bilan
band b o ‘ladi. A h oli sonining oshib borishi, qurilishlarning
kengayishi dehqonchilikka yaroqli yerlarning kamayishiga sabab
bo'lm oqda. M utaxassislarning fikricha, X X I asrda yerlarning
unumdorligi 3,5-4% ga oshirilmasa, sayyoramizda yiliga 200
mln. tonna don yetishmovchiligi holati yuz berishi mumkin.
4.2. Mineral va energetik resurslar va ulardan oqilona foydalanish
Yer osti qazilmalarining ahamiyati. 
Yer osti qazilm alari
o ‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslardan
o ‘zining qayta tiklanish xususiyatlariga ega emasligi bilan ajralib
luradi va tugaydigan tabiiy resurslarga kiradi. Insonlar qadim
zamonlardan boshlab yer ostidan kerakli qazilmalarni qazib olib
foyd alanib kelganlar. Jam iyat tarixi ham asosiy ishlatilgan
qazilmaiar nomiga m os ravishda «tosh davri», «bronza davri»,
«temir davri» deb nom olgan. Vaqt o'tishi bilan insonlar sonining
oshib borishi, shunga monand ravishda ular ehtiyojlarining o'sib

---