‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I



Download 7,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet138/295
Sana19.05.2023
Hajmi7,77 Mb.
#940670
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   295
Qarang:
Y. 
Shodimetov. 
Ijtimoiy ekologiyaga kirish. 
Т., 
, , 0 ‘qituvchi“ , 
1994, 10-bet.
155


6- §. Noosfera to ‘g ‘risidagi ta’Iimot
Noosfera
— lug‘aviy m azm uniga k o ‘ra, insonning tabiatga faol 
ta ’sir etib, o ‘z aqli va faoliyati natijasida yaratgan yangi m uhitdir.
N o o sfe ra h aq id ag i t a ’lim o tn in g aso sch isi q o m u siy o lim
V .I.V ernadskiydir. U Y erda h ayo tn in g paydo b o 'lish i va rivoj- 
lanishini butun koinotda am alga oshadigan boshqa jarayonlar bilan 
alo q ad o r jaray o n deb qaradi. V.I. V ernadskiy h ay o tn i organik 
m o ddalarnin g alo h id a uyushgan b ir butunligi, Y er yuzasidagi 
barcha jonli organizm larning majmuyi, deb ta ’rifladi. Shuningdek, 
jo n li o rg an iz m la rn in g b u tu n Y er yuzi b o ‘ylab 
tarq alish i va 
ularning yashash m u h itin i biosfera, b ir b u tu n hayot joylashgan 
alohida m akon, deb t a ’rif beradi. U ning ta ’kidlashicha, Y erning 
biosferasi o ‘z - o ‘zidan rivojlanuvchi, o ‘z - o ‘zini qayta tiklovchi 
eng ulkan ekologik tizim sifatida k o in o td a n o d ir hodisadir. I.V. 
V ern a d sk iy b io sfera Y er 
q o b ig ‘id a r o ‘y b e ra d ig a n b a rc h a
jarayonlarga, biokim yoviy jo n li organizm lar tarkibiga o dam zodni 
ham kiritadi. U n in g ch a, od am n in g biologik m ohiyati ekologik 
jih a td a n biosfera bilan ch am b arch as b o g ‘langandir, u o ‘z tabiiy 
hayot faoliyatida energiya m anbalari va biogeokim yoviy hodisalar 
doirasiga tortilgan.
A m m o biosfera tizim id a o d am zo d n in g roli va o ‘rni jo n li 
m avjudotlarning boshqa h am m a shakllaridan tubdan farq qiladi. 
U, odam ning alohida jonli m avjudot sifatida biokim yoviy to m o n ­
larini o ‘rganishda, unda boshqa tirik mavjudotlarda b o ‘lmagan yangi 
om il — ongliligiga duch kelam iz, deydi. Bunda inson o ‘z bilim lari 
va texnikaviy y utuqlar bilan biosferaning faoliyat ko ‘rsatishiga, 
uning uyushganligiga, sifat jih atd a n yangi holatiga, y a ’ni noos- 
feraga o ‘tishiga katta ta ’sir k o ‘rsatadi, degan xulosaga kelgan.
I.V. V ernadskiyning tush un tirish ich a, noosfera biosferaning 
shunday bir holatidirki, u n d a ong va ong y o ‘naltirib turgan inson 
faoliyati planetada misli ko'rilm agan geologik kuch sifatida nam oyon 
b o ‘ladi'.
In son n in g
paydo b o ‘lishi Y erda sodir b o ‘ladigan b arch a 
jarayonlarni tezlashtiruvchi omil sifatida nam oyon b o ‘ladi. Dastlabki 
(bundan qariyib 2,5 m ln yil a w al) paydo b o ‘lgan gom inidlarda 
u la rn in g b iosferag a ta ’siri b o sh q a y u qori d arajad a u yushgan

Qarang:
Размышление натуралиста. Кн.2. Научная мысль, как 
планетарное явление. М., 1997, стр. 67.
156


hay v o nlar t a ’siridan u n c h a farq q ilm agan b o ‘lsa-d a, ilk p aleolit 
(250 m ing yil m u q a d d a m )d a so dda m e h n a t 
q u ro llari b ilan
fo y d a la n a o la d ig a n

Download 7,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   295




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish