O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi


Oila iqtisodiy ta‟lim-tarbiya berishning asoschisi



Download 1,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet109/185
Sana30.12.2021
Hajmi1,49 Mb.
#93353
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   185
Bog'liq
iqtisodiy tarbiya nazariyasi

 
2. Oila iqtisodiy ta‟lim-tarbiya berishning asoschisi 
 
Ota-ona bolalarning birinchi tarbiyachisidir. Bola xulqining shakllanishi  va uning umumiy 
kamol topishida ularning ta‘siri g‗oyat katta. Bola о‗z ota-onasini hammadan yaxshi, har qanday 
ishning uddasidan chiqadigan ajoyib kishilar deb his etadi. Bola qanchalik yosh bо‗lsa, kattalar 
xulq-atvoriga shunchalik ergashuvchan bо‗ladi. Shuning uchun bolaga ota-ona tarbiya berar ekan, 
undagi dastlabki, iqtisodiy tushunchalar ham oilada shakllanadi. 
Ma‘lumki, tarbiya metodlari: 
- sо‗z orqali tarbiyalash; 
- kо‗rgazmalilik; 
- amaliy namuna; 
-  rag‗batlantirish  va  jazo    metodlaridan  iborat  bо‗lib,  ular  dastlab  oilada  qо‗llaniladi. 
Ayniqsa,  bolalarning  murg‗ak  qalbiga  hech  bir  narsa  ibratdek  kuchli  ta‘sir  etmaydi  va  barcha 
ibratlar  ichida  ota-ona  ibratidan  kо‗ra  chuqurroq  va  mustahkamroq  о‗rin  oladigan  ibrat  yо‗q. 
Shuning uchun dono xalqimiz: ―Qush uyasida kо‗rganini qiladi‖, - deb bejiz aytmagan. 
Oilada  farzand  tarbiyasi  bilan  ota-ona  shug‗ullanadi.  Iqtisodiy  tarbiya  dastlab  oilada 
beriladi. Bola oilada ota-onasining uy-rо‗zg‗or xarajatlari, pulga munosabatlari, pul hisob kitobini 
olib borishlari, mehnat qilishga, mehnat nashidasidan zavqlanishga, uning natijasidan quvonishga 
amaliy namuna kо‗rsatishlariga qarab о‗rganadi. 
Mana  shu  davrda  ularda  dastlab  iqtisodiy  tasavvurlar  paydo  bо‗ladi.  Shuni  alohida 
ta‘kidlash  joizki,  yosh  bolalar  oilada  sodir  bо‗layotgan  voqea-xodisalarga  tabiatan  tez 
moslashuvchan  bо‗ladilar.  Demak,  yoshlikdan  tо‗g‗ri  yо‗naltirilgan  tarbiya,  jumladan  iqtisodiy 
tarbiya kelajakda insonning har tomonlama kamol topishiga katta ta‘sir kо‗rsatadi. 
Unda  tabiat  bergan  fazilatlar  asosida  tejamkorlik,  mehnatsevarlik,  tashabbuskorlik, 
ishbilarmonlik, iqtisodiy hisob-kitob kabi hislatlarga tamal toshi oilada qо‗yiladi.  Keyinchalik u 
maktabda, о‗rta maxsus о‗quv yurtida qolaversa, oliy maktabda rivojlantiriladi, kamol topadi. 
Iqtisodiy  tarbiya  eng,  avvalo,  oiladan  boshlanishi  zarur.  Uning  zarur  shartlaridan  biri  esa 
oilada pulga bо‗lgan munosabatdir. A.S.Makarenko о‗zining ―Ota-onalar uchun‖ kitobida pulga 
bо‗lgan  uch  munosabatni  ta‘kidlaydi.  Bunda,  birinchi  oila  boshlig‗i  aytadiki:  ―hamma  joyda 
yaramaslik kо‗payib ketdi, barcha bolalar chо‗ntaklarida pul jaraqlaydi‖, ikkinchi oila boshlig‗i 
esa:  ―kattalar  faqat  pulsanash  bilan  ovora,  bolalar  bunday  yaramas  narsalardan  uzoqroq 
tarbiyalanishi darkor‖, - deya fikr yuritadi. Uchinchi oila boshlig‗i – buxgalter bu masalaga о‗z 


fikrini  bayon  qiladi:  ―Oila  –  bu  xо‗jalik,  pul  keladi  va  sarflanadi.  Pul  bо‗lgandan  keyin  tartib 
bо‗lishi  lozim,  pulni  kim  о‗g‗irlab  topgan  bо‗lsa,  palapartish  xarajatlar  qilishi  mumkin.  Hozir 
bolalarni  pul  sarflashga  о‗rgatishning  aynipaytidir‖.  A.S.Makarenko  iqtisodiy  savodli  buxgalter 
oilasini  ―Etalon  oila‖  deb  ataganining  о‗zi  ham  bu  masalaning  qanchalik  zarurligini  kо‗rsatib 
turibdi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu zaruriyat yanada kuchayadi.  
Bola  tarbiyasi  va  uning  natijasi  shaxsiy  ham  ijtimoiy  manfaat  ahamiyat  kasb  etadi  yaxshi 
tarbiya faqat oila uchun quvonch, baxt-saodat ruhiy va iqtisodiy boylik keltirib qolmay, jamiyat 
uchun ham foyda keltiradi va shu tufayli iqtisodiy, siyosiy-ma‘naviy ahamiyatga ega. 
Mamlakatning  istiqboli,  xalqning  faravonligi,  ilm  –  tafakkur  bilan  uzviy  bog‗liq.  Bilim, 
fngicha tafakkur, avvalo  oila muhitida shakllanadi. Har bir shaxs eng avvalo oilada shakllanadi. 
Tadqiqotchi  pedagog  va  psixolog  olimlarning  fikricha,  bola  о‗z  umri  davomida  о‗rganadigan 
bilimlarni  80  foizigachasini  4-5  yoshgacha  о‗rganar  ekan.  Shu  yoshgacha  u  psixologik  jihatdan 
ham shakllanar, qolgan umri davomida uncha katta bо‗lmagan о‗zgarishlar yuz berar ekan, halos. 
Bundan kо‗rinib turibdiki, farzand tarbiyalayotgan ota-onalar inson shaxs bо‗lib kamol topishida 
ana shu jihatlarga alohida e‘tibor qaratishlari lozim. 
Oila  iqtisodiyoti,  uning  faravonligi,  oilada  mehnatga  yaroqli  a‘zolarining  ishlaganligi, 
tadbirkorlik, ularning bilimi, iqtidoriga kо‗p jihatdan bog‗liq. Oila iqtisodi mehnat bilan topilgan 
mol-mulk hamda tejamkorlik yо‗li bilan yig‗ilgan moddiy ne‘matlardan iborat bо‗lgani bois, ana 
shu ne‘matlarni yaratishda iqtisodiy bilim muhim о‗rin tutadi. 
Iqtisodiy  bilim  shaxsning  nafaqat  о‗zi  va  oilasiga,  ayni  paytda  xalqning  faravonligini 
ta‘minlashga ham xizmat qiladi. 
 

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish