Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

1 – расм. Платина ётқизилган қаршилик термометрининг конструкцияси 
Ўлчаш резистори ҳимояловчи қобиқ билан қопланган ва учлари алоҳида 
коммутация терминалига чиқарилган сенсорлар 
қаршилик термометри
деб 
аталади ва улар стандарт ўлчаш воситаси сифатида сотилади. 2- расмда шундай 
сенсорларнинг икки намунаси келтирилган. 
Устида 
ҳимояловчи қобиғи бўлган қаршилик термометрларининг 
қаршилигини ўзгариши вақтга боғлиқ бўлади. 3 – расмда учта платинали 

---

631 
қаршилик термометрларининг температура 20 К га ўзгарганда қаршилигининг 
ўзгариши кўрсатилган. 
Қаршилик термометрлари билан температура ўлчанганда, уларни ўлчаш 
қурилмасига улаш симлари ва контактларининг қаршиликлари ҳам ўлчашларга 
хатолик киритиши мумкин. Уларнинг таъсирини камайтириш мақсадида турли 
улаш схемалари ишлатилади. 
2 – расм. Қаршилик термометрларининг саноат ишлаб чиқарган 
намуналари 
а) икки резисторли қаршилик 
термометри 
в) кичик ҳимояловчи қобиғли 
қаршилик термометри 
3–расм. Қаршилик 
термометрларининг вақт 
характеристикаси 
4 – расм. Қаршилик термометрларини улаш схемалари 
Икки симли улаш схемасида 
сенсорнинг 
қаршилиги 
тўлиқ 
кўприкли ўлчаш схемаси билан 
ўлчанади. 
Атроф 
муҳит 
температураси мўътадил бўлганда, 
унинг 
улаш 
симларининг 
қаршилигига кўрсатган таъсирини
қаршилиги температурага боғлиқ 
бўлмаган резисторлар билан 
компенсация қилиниши мумкин. Уч 
симли 
улаш 
схемаси 
улаш 
симларини анча узайтиришга имкон беради. Бу схемада ташқи муҳит 
температурасининг улаш симларининг қаршилигига кўрсатган таъсири олиб 
ташланган. Энг аниқ ўлчаш натижасини тўрт симли улаш схемаси ёрдамида 
олиш мумкин. Бу схемада сенсорга манба бериш занжирлари билан 
қаршилигини ўлчаш занжирлари ажратиб қўйилган ва шу йўл билан ўлчаш 
натижасига барча ташқи таъсирлар олиб ташланган (4 – расм).