Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

1 – Жадвал. Ni – 100 ва Pt – 100 қаршилик термометрларининг 
қаршиликлари ва рухсат этилган чекинишлари. 
Қаршилик термометрларининг резистив элементи жуда ингичка никел ва 
платина симларидан ишлаб чиқарилади. Симларнинг диаметрлари 0,05 дан 0,3
 

---

630 
mm
гача бўлади. Сим диэлектрик каркас устига тўғри ва бифиляр усулида 
ўралади.
Бифиляр йўли билан ўралган симларнинг индуктивлиги бўлмайди ва шунинг 
учун уни ўзгарувчан токда ҳам ишлатиш мумкин. Плата шаклида ишлаб 
чиқарилган платинали қаршилик термометри 1 – расмда кўрсатилган. Баъзи 
ҳолларда никел симли қаршилик термометрларининг сими шиша ёки слюда 
тасмасига ўралади ва слюда билан сенсорнинг икки юзаси қопланади. Слюда 
қоплами адгезив суюқлик билан қотирилади. Қаршилик термометрларининг 
бошқа турларида сим шиша асосга ўралиб, усти ҳимояловчи металл қобиқ билан 
қопланади. Юқори температураларда ишлатиладиган платинали қаршилик 
термометрларида сим керамика асосга ўралиб, унинг устига керамика 
қопланади.
Юқорида қайд этилган қаршилик термометрларининг якка ўрамли турлари 
билан бирга икки ўрамли турлари ҳам бўлади. Улар иккита, бири бирига боғлиқ 
бўлмаган қаршилик термометрларидан иборат ва бир ердаги температурани 
мустақил ўлчашга имкон беради. Булар назорат ўлчашлар учун жуда муҳим. 
Икки 
ўрамли 
қаршиликлардан 
бири 
сенсорнинг 
температура 
характеристикасини чизиқли қилиш, ўлчанган қийматларни компенсация қилиш 
учун ҳам ишлатилади. Технологик жараёнларда ўлчамлари кичик бўлган 
қаршилик термометрларига эҳтиёж бўлади. Бундай сенсорларнинг қаршилик 
элементи микроэлектроника технологиялари ёрдамида яратилади. Мисол учун 
юзасига металл қопланган ясси ёки цилиндр шаклидаги диэлектрикнинг юзасида 
лазер нури билан металл спирал яратилади (лазер ортиқча металлни эритиб, олиб 
ташлайди). Бундай усулда яратилган сенсорнинг характеристикалари юқори 
аниқликка эга бўлиб, ўзининг ўлчамлари кичик бўлади. Бу эса уларнинг 
инерционлигини кескин камайтиради. 1– расмда шундай сенсорнинг 
конструкцияси кўрсатилган.