Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

Ma’nosi:
k
echa kunduzdan ko‘ra biroz sirli, maftunkor, e'tiborga loyiq va 
qo‘rqinchli. Kechasi qorong‘ulik bilan bog‘liq bo‘lgani uchun, u qorong‘u kechalar, 
qorong‘u tunlar kabi dahshatli tushlar bilan ham birga qo‘llaniladi. Zulmatdagi sayohat 
– haqiqatdan ham qo‘rqinchli sayohat. Tundagi sayohatda odam hatto o‘z qo‘lini ham 
ajrata olmaydi. Yulduzlarga to‘la tun ham, to‘lin oy chiqqan kecha ham bo‘ladi. 

---

515 
Shuningdek, to‘rt kun davomida oy chiqsa, keyingi tun qorong‘u tun bo‘ladi, degan 
gap ham bor. Shunday qilib, bizning ko‘pgina fikrlarimiz tun bilan bog‘liq. 
Yarim tun buyoqda, yarim tun uyoqda deb uxlash vaqti bo‘lgan soatga aytishadi. 
Bu vaqtdagi o‘tgan tun qismi ham tunga tegishlidir. Odamlar uni ikkita teng bo‘lakka 
bo‘lish juda yaxshi ish deb o‘ylaydilar. Oy hisobiga ko‘ra tunlarni ikki turga ajratishadi 
oyli o‘n to‘rt kun va usiz o‘n to‘rt kun. Mamlakatimizda hikoya va ertaklar ham 
kechalar bilan bog‘liq. Masalan, “Ming bir kecha”. Mashhur urdu xonimi Leyla ham 
tun bilan bog‘liq.

O‘zbek tilida 
ushbu frazeologik iboraga mos keluvchi 
oyning o‘n beshi 
qorong‘u, o‘n beshi yorug‘ 
iborasini ko‘rishimiz mumkin. Bu ibora hayotda yomon 
kunlar bilan bir qatorda yaxshi kunlar ham albatta bo‘lishini ifodalaydi, ya’ni, 
qiyinchilik, mehnat va mashaqqat ortidan albatta yaxshi kunlar ham keladi. Bu ibora 
badiiy asarlarda hamda xalq orasida ham keng qo‘llaniladi.
3.
تاپ ےھچیپ ھتاہ ےگآ
 
– 
so‘zma-so‘z tarjimasi: 
qo‘llari oldida-yu, orqasida 
barg.
Formulasi: 
Adv+N+Adv+N
. 
Frazeologik 
birlik 
ravish+ot, 
ravish+ot
komponentlaridan iborat. 
Ma’nosi: 
“Pa:t” deb daraxt bargiga aytishadi. Bu ibora tanasini yopadigan hech 
narsasi bo‘lmagan kambag‘al odamga tegishli. Hindistonda asosan sadxuslar va jeynlar 
kiyimsiz yuradilar. Bu qashshoqlik bilan bog‘liq emas.Yunonistonda ba'zi xudolar yoki 
qadimgi odamlar jinsiy a'zolarini anjir barglari bilan yopib yurganlar. Bu badiiy 
munosabat edi, u yerda bu madaniyatning bir qismi bo‘lib, qashshoqlik bilan bog‘liq 
emas edi, lekin bizning jamiyatimizdagi asl qashshoqlik ham shu tarzda qabul qilindi. 
Bizda qashshoqlik haqida maqol va iboralar ko‘p. Masalan, uning ro‘zg‘orida 
piyola ham yo‘q yoki u yalang‘och yurgani nima-yu, cho‘milgani nima. Bu kabi 
iboralar jamiyatimizdagi qashshoqlikni ifodalaydi. 

---

516 
O‘zbek tilida “
Cho‘ntagida xemiri yo‘q” iborasi qashshoqlikni, pulsizlikni 
ifodalash uchun qo‘llaniladi. Ya’ni, cho‘ntagida hech vaqosi yo‘q degan ma’noni 
anglatadi. Bu ibora ham yuqoridagi urdu tilidagi ibora kabi jamiyatda avvaldan 
qashshoqlik yoki qiyinchilik borligini bildiradi. 
4.
پاب اک یٹیب