Микрозарраларнинг

α зарралар ядрода
, электронлар-
нинг атомдаги ҳаракатлари каби 
Шредингер тенгламасига бўй
-
сунади, деган фикрда эдилар.
d
dx
m
E V x
2
2
2
2
0
ψ
ψ
+
−
( )

 =

(30)
Бунда ψ(
x
) “α” зарранинг V(х) потенциал майдондаги ҳара-
катини ифодаловчи тўлқин функция. Шуни ҳам таъкидлаш ло-
зимки, ядро физикасининг барча мувафаққиятларига қарамасдан 
ядро кучларининг ҳақиқий табиати ва демак V(x) потенциали-
нинг аниқ кўриниши ҳозиргача номаълум бўлиб қолмоқда. Биз 
фақат ядро кучлари тортишиш кучлари, жуда қисқа масофада 
таъсир қилувчи ҳамда жуда қувватли кучлар эканини, унинг ку-
лон кучларига нисбатан ўнларча 
марта катта эканини, лекин у атом 
ўлчамларидан ўн ва юз марталаб 
кичик масофаларда таъсир қили-
шини 10
-13
–10
-12 
см биламиз. V(x) 
потенциалнинг умумий кўриниши 
16-расмда келтирилган: 
16-расм. V
(
x
) потенциал 
тақсимотининг умумий кўриниши[8].

---

65
Ядро ташқарисида α-заррача кулон кучлари ёрдамида итари-
шади: 
 
V(x) = 2ze
2
/x 
(31)
Бунда, z – ядро заряди. 
Ядро чегарасида, x = r
0
, итаришиш тортишишга алмашади. 
Демак “α” зарра тор ва чуқур потенциал ўрада ҳаракатланади ва 
ташқи дунёдан потенциал барьер билан ажралган, лекин ушбу 
маълумотларнинг ўзи ҳам “α” емирилиш қонуниятларини то-
пишга ёрдам беради. Расмдан кўриниб турибдики, у уйғонган 
вулқон кесимига жуда ўхшайди: ҳақиқатдан ҳам ядро ичидаги 
“α” зарраларни магмага ўхшатиш мумкин бўлиб, у қайнаган пай-
тида вулкан оғзидан ошиб ташқарига чиқиши мумкин бўлади. 
Лекин, магмадан фарқли равишда “α” заррачалар квант физикаси 
қонунларига бўйсунади, шу сабабли унинг энергияси,