Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligimuhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

---

 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGIMUHAMMAD AL-XORAZMIY 
NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI QARSHI FILIALI 
 
 
 
 
“TT va KT” FAKULTETI 
1-BOSQICH KI-11-21 (s) GURUH TALABASINING 
“FIZIKA” fanidan 
MUSTAQIL ISH 
 
Bajardi:
 
 
 
 
 
 
Husanov Bobur 
Qabul qildi:
 
 
Y.Odilov 

QARSHI – 2022
 

---

 
REJA: 
1.Katta adron kollayderi va uning ishlash 
prinspi 
2.Quyosh fotoelektrik elementlari va 
modullari 
3.Ultratovush va uning qullanilishi 
4.Dopler effekti. 
5.Optik kvant generatorlar. Lazerlar.

---

Katta adron kollayderi va uning ishlash 
prinspi 
Katta adron
 
kollayderi yoki Katta adron 
toʻqnashtiruvchisi (ing. "Large Hadron Collider", LHC) 
- zaryadlangan zarralarni tezlatuvchi majmua. Fransiya va
 Shveysariya chegarasida, yer sathidan 175 m pastda 
joylashgan. Aylana shaklida qurilgan tunneli uzunligi 
27 km. Dunyodagi eng katta va quvvatli zarracha 
tezlatkichidir. 
Kollayderni qurishdan asosiy maqsad Higgs 
bozoni mavjud yoki emasligini aniqlashdir. Asosiy tajriba 
bunday oʻtkaziladi: har birining energiyasi 
7 TeV boʻlgan protonlar yoki 574 TeV 
boʻlgan qoʻrgʻoshin yadrolari yorugʻlik 
tezligining 99.9999991%ida qarama-qarshi tomondan 
uchirilib, toʻqnashtiriladi. Toʻqnashuv natijasida ajralib 
chiqqan zarrachalar qayd etiladi va ular orasidan Higgs 
bozoni xususiyatlariga ega boʻlgani qidiriladi. Higgs 
bozoni mavjudligi hozirgi Standart 
Model nazariyasini toʻliq tasdiqlashi kerak (Standart 
Model gipoteza emas, zero boshqa tajribalar uning katta 
qismi toʻgʻriligini isbotlagan). Aks 
holda massaning qayerdan paydo boʻlishi haqida yangi 
faraz qurib, Standart Modelga oʻzgartirish kiritishga 
toʻgʻri keladi. 
Umumiy qiymati taxminan € 3,2-6,4 milliard
[1]
 boʻlgan 
bu loyihada 100 dan ortiq mamlakat olimlari, 
jumladan Oʻzbekiston fiziklari ham qatnashishadi.