Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligimuhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari


Optik kvant generatorlar. Lazerlar



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana30.04.2023
Hajmi0,57 Mb.
#933650
1   2   3   4   5
Bog'liq
Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Optik kvant generatorlar. Lazerlar 
1939 yilda V.A.Fabrikant birinchi marta yorulikni 
kuchaytiradigan muxit hosil qilish mumkinligini va shu 
muxitda nur majburiy nurlanish xisobiga 
kuchaytirilishi oyasini ola surdi. 1953 yilda I.G.Basov 
bilan A.M.Proxorovlar, AQSH dan Ch.Tauns bilan 
Veberlar tomonidan santimetr to’lqin uzunligidagi 
elektromagnit to’lqinlarni kuchaytiradigan molekulyar 
generatorlar yasaldi, bu generatorlar mazerlar deb
 
ataladi. 1960 yilda esa T. Meyman tomonidan qattiq 
jismli, optik diapazonda (l = 6943 A°) ishlaydigan 
optik generator yasaldi. Bunday generatorlarni
 
lazerlar 
deb ataladi

Nurni kuchaytiradigan aktiv muxitning 
tipiga qarab lazerlar - qattiq jismli, gazli, yarim 
o’tkazgichli va suyuqlikli lazerlarga bo’linadi. 
Yanada aniqroq aytganda lazerlarning turlarini 
sinflashda majburiy yiish (optik nakachka) usuli ham 
muxim rol o’ynaydi
.
Majburiy yiish usullari - optik, 
issiqlik, kimyoviy, elektroionizasion va boshqa 
usullardan iborat bo’ladi. 
Bundan tashqari generasiyalash turi uzluksiz yoki 
impulpsli bo’lishi mumkin. 
Lazerlar uchta asosiy qismdan iborat bo’ladi: 
1) Aktiv muxit - metastabil holatga ega bo’lgan modda. 
2) Majburiy yiish (optik nakachka) sistemasi - aktiv 
muxitda inversiyali joylashish holatini hosil qiladigan 
qurilmalar. Inversiyali joylashish holati deb asosiy 


holatdagi atomlar soniga nisbatan uyongan holatdagi 
atomlar sonining ko’p bo’lishiga aytiladi. 
3) Optik rezonator - lazer nurlanishini shakllantiruvchi 
qurilma. 
Biz ko’rdikki, muxitga tushgan w chastotali nur, 
modda atomlari-dan birining w=(E
n
-E
m
)/h chastotasiga 
mos kelsa, bu holda atom ye
m
® ye
n
xolatga o’tsa, bu 
majburiy o’tishda u nyrni yutadi. (E
n
> ye
m
) , agar 
ye
n
® ye
m
o’tish sodir bo’lsa, u holda tushayotgan 
nurning intensivligi muxitdan o’tishda kuchayadi. 
Muxit orqali o’tgan nurning intensivligi Buger 
qonuniga asosan aniqlanadi: 
I = I
0
ye
-mX
(16.16) 
bunda, m > 0 bo’lsa, nur muxitda yutiladi, m < 0 
bo’lsa, nur muxitdan o’tishda kuchayadi. Kvant 
generatorida m < 0 xolat vujudga keltiriladi. 
T.Meyman yasagan birinchi qattiq jismli muxitga ega 
bo’lgan lazer bilan tanishaylik. Kuchaytirgich sifatida 
alyuminiy oksidi Al
2
O
3
olingan bo’lib (rubin yoki qizil 


yoqut) kristall panjarasining baozi tugunlarida uch 
valentli Cr
3+
(0,005%-xrom) joylashgan 
Bu qizil yoqutning uzunligi 5 sm, diametri esa 1 sm 
bo’lgan sterjen ko’rinishidadir. Uning asoclari o’zaro 
parallel va juda yaxshi silliqlangan. 
Sterjenning bir tomoni nur o’tkazmaydigan kumush 
qatlami bilan qoplangan, ikkinchi tomoni ham xuddi 
shunday kumush bilan qoplangan bo’lib, bu tomon 
faqat 8 % nurni o’tkazadi, xolos. Asbobning sxemasi 
16.2 - rasmda keltirilgan. 
 

Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish