2-мавзу: Реал вақт тизимларининг стандартлари

• 2-МАВЗУ: Реал вақт тизимларининг стандартлари

• Реал вақт тизимлари

• Тошкент-2019

• Тошкент Ахборот Технологиялари Университети

• Компьютер тизимлари
• кафедраси

• Берданов У. А.

• Режа:
• 1.Вақтларни тақсимланиши
• 2. Приоритет тушунчаси
• 3. Синхрониязация масаласи

POSIX standarti.

• POSIX standarti operatsion tizim xizmatlarining standart interfeysi sifatida yaratilgan. Bu standart ko’chirladigan dasturlar yaratish imkonini beradi. Keyinchalik bu standart real vaqt rejimlarining o’ziga xosliklari bilan kengaytirilgan [POSIX]. Hozirgi vaqtda RV OT uchun POSIX standarti IEEE Std 1003.n qarindish standartlari oilasi sifatida ko’rib chiqiladi.

• 1003.1a standarti (OS Definition) OT ning bazali interfeyslariga ega – jarayonlarni qo’llash, vazifalarni, signallarni, foydalanuvchilar guruhini, fayl tizimini, faylli atributlarni, faylli qurilmalarni, fayllarni bloklashni, kiritish/chiqarish qurilmalarini, maxsus vazifa qurilmalarini, ma’lumotlarning tizimli bazasini, kanallarni, FIFO navbatlarini boshqarish, shuningdek C tilini qo’llash.

1003.1b stnadarti (Realtime Extensions) real vaqt kengaytmalariga ega – real vaqt signallari, bajarishni rejalashtirish (siklik rejalashtirish, imtiyozlarni hisobga olgan holda)m taymerlar, sinxron va asinxron kiritish/chiqarish, imtiyozlar bilan kiritsh/chiqarish, fayllar sinxronizatsiyasi, xotirani bloklash, bo’linadigan xotira, xabarlar yuborish, semaforlar.

1003.1c standart (Threads) jarayon ichida ko’p oqimli qayta ishlashni qo’llash funksiyasiga tegishli – oqimlarni boshqarish, imtiyozlarni hisobga olgan holda rejalashtirish, sinxronizatsiya obyektlari.

• 1003.1c standart (Threads) jarayon ichida ko’p oqimli qayta ishlashni qo’llash funksiyasiga tegishli – oqimlarni boshqarish, imtiyozlarni hisobga olgan holda rejalashtirish, sinxronizatsiya obyektlari.
• 1003.1d standart real vaqtning qo’shimcha kengaytmalarini qo’llaydi – yangi jarayonlarni yaratish semantikasi (spawn), tasodifiy server rejalashtirish, jarayon va oqimlarning bajarilish vaqti monitoringi, bloklash funksiyalari taymauti, qurilma va uzilishlarni boshqarish.

1003.21 standart real vaqtning taqsimlangan tizimlariga tegishli va taqsimlangan o’zaro ta’sirni qo’llash, ma’lumotlarning buferizatsiyasini tashkil qilish, boshqaruvchi bloklarning yuborish, sinxron va asinxron operatiyalar, cheklangan blokirovka, xabarlar imtiyozi, xabarlar belgisi va protokollarni amalga oshirish funksiyalarini o’z ichiga oladi.

• 1003.21 standart real vaqtning taqsimlangan tizimlariga tegishli va taqsimlangan o’zaro ta’sirni qo’llash, ma’lumotlarning buferizatsiyasini tashkil qilish, boshqaruvchi bloklarning yuborish, sinxron va asinxron operatiyalar, cheklangan blokirovka, xabarlar imtiyozi, xabarlar belgisi va protokollarni amalga oshirish funksiyalarini o’z ichiga oladi.

• DO-178B standarti.
• DO-178B standarti bort aviatsion tizimlarning DT ishlab chiqish uchun aeronavtika bo’yicha Radiotexnik komissiya (RTCA − Radio Technical Commission for Aeronautics) tomonidan yaratilgan [DO178B].
• Tizim tomonidan rad etish jiddiyligining besh darajasi ko’zda tutulgan va ularning har biri uchun berilgan jiddiylik darajasi hosil bo’lganida butun tizim ishga qodirligini kafolatlashi kerak bo’lgan dasturiy ta’minotga talablar to’plami aniqlangan.

• ARINC-653 standarti.
• ARINC-653 standarti (Avionics Application Software Standard Interface) 1997-yilda ARINC kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Bu stnadart aviatsiya kompyuteri OT si va amaliy DT orasida APEX (Application/Executive) universal dasturiy interfeysni aniqlaydi. Amaliy DT va operatsion tizim xizmatlari o’rtasidagi interfeysga talablar amaliy DT ga dispetcherizatsiya, aloqa va ichki qayta ishlanadigan elementlar holatini nazorat qilinadigan tarzda aniqlanadi.

• OSEK standarti.
• OSEK/VDX standarti – dastlab oxir oqibat birlashgan ikki alohida konsorsiumda ishlab chiqilgan standartlar kombinatsiyasi. OSEK o’z nomoni tarkibiga yetakchi nemis avtomobil ishlab chiqaruvchilari kirgan konsorsiumning nemis akronimidan olgan - BMW, Bosch, Daimler Benz (endi Daimler Chrysler), Opel, Siemens va Volkswagen, shuningdek Karlsrue universiteti (Germaniya). VDX loyihasi (Vehicle Distributed eXecutive) PSA va Renalult fransuz kompaniyalarining birgalikdagi ishi bilan rivojlantirilgan. OSEK va VDX jamoalari 1994-yilda birlashgan.

• SCEPTRE standarti.
• SCEPTRE standarti (Standartisation du Coeur des Executifs des Produits Temps Reel Europeens) (real vaqt tizimlari asosiga yevropa standarti) 1980 – 90-yillarda ishlab chiqilgan. Standartda sanoat dasturlari uchun ixtisosliklar guruhini ishlab chiqishda muhandislar va tadqiqotchilarning kuchlari birlashtirilgan, RV OT larida ishlatiladigan yondashuvlar va metodlar to’plamiga ta’rif va aniqlanishlar berilgan, RV OT lari bajarishi kerak bo’lgan asosiy maqsadlar aniqlangan.

• TCSEC, ISO/IEC 15408 standartlari.
• RV OT uchun standartlar qatorida kompyuter tizimlarining yaroqliligini baholash omillarining keng ma’lum standartini aytib o’tish kerak (Trusted Computer System Evaluation Criteria – TCSEC) [DoD85]. Bu standart AQSH mudofaa Vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan va shuningdek “To’q sariq rangli kitob” nomi bilan mashhur. Boshqa qator mamlakatlarda shunga o’xshash omillar ishlab chiqilgan, ularning asosida “Axborot texnologiyalarining xavfsizligini boshqarishning umumiy mezonlari” xalqaro standarti yaratilgan (keyinchalik oddiy qilib – “Umumiy omillari”) (Common Criteria for IT Security Evaluation, ISO/IEC 15408).

• ГОСТ Rossiya standartlari.
• DT (RV OT) ga talablarni aniqlovchi Rossiy hujjatlari orasida quyidagilarni aytib o’tamiz:
• - ГОСТ Р ИСО/МЭК 51904-2002 “Ichki o’rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minoti. Ishlab chiqish va hujjatlashtirishga umumiy talablar”;
• - ГОСТ Р ИСО/МЭК 12207-99 “Axborot texnologiyasi. Dasturiy vositalarning hayot sikli jarayonlari”;
• - «Xavfsizlikni ta’minlash metod va vositalari. Axborot texnologiyalarining xavfsizligini baholash mezonlari”.

Этиборингиз учун рахмат!