Ijtimoiy-gumanitar fanlar

1. Zargarlik sanoati va uning O`zbekistondagi o`rni. 

---

Zargarlik sanoati - yuksak badiiy ishlov berish yoʻli 
bilan nodir metallar va qimmatbaho toshlardan, 
shuningdek, boshqa metallardan buyumlar, 
taqinchoqlar ishlab chiqaradigan sanoat tarmogʻi. 
Zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida qimmatbaho 
va rangli metallar (platina, oltin, kumush va 
boshqalar), ularning qotishmalari, qimmatbaqo va 
yarim qimmatbaho toshlar (feruza, fionit, olmos, 
aqiq, zumrad, yoqut), tabiiy toshlar, plastmassa, 
suyak, emal, shisha va boshqalar ishlatiladi. 
Oʻzbekistonda Zargarlik sanoati korxonalari 
Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 
Qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlar 
qoʻmitasi huzuridagi "Fonon" ilmiy ishlab chiqarish 
birlashmasi tarkibida. Ularning yiriklari: "1-Toshkent 
zargarlik korxonasi", "2-sonli zargarlik zavodi", 
"Hyp" davlat badiiy zargarlik markazi, "3-sonli 
zargarlik zavodi", "Kumush" Oʻzbekiston-AQSH 
qoʻshma korxonasi, "EyshnReyz" Oʻzbekiston-AQSH 
qoʻshma korxonasi (Toshkent sh.), Shaxrisabz 
zargarlik korxonasi (Shahrisabz sh.), Burchmulla 
zargarlik zdi (Burchmulla qishlogʻi). 1992-yilda ishga 
tushgan Zarafshon shahridagi Navoiy zargarlik zdi 
(avvalgi "Zarispark" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma 
korxonasi) respublikadagi yetakchi zargarlik 

---

korxonasi hisoblanadi. Bu korxonalar 585 va 750 
asillik darajali (probali) tilla qotishmasi, 925 asillik 
darajali kumush qotishmasidan turli xildagi zargarlik 
buyumlari (sirgʻa, uzuk, zargarlik zanjirlari, 
sovgʻabop mahsulotlar, kumushdan yasalgan 
oshxona anjomlari, yuqori badiiy sifatga ega boʻlgan 
zargarlik buyumlari, yakka buyurtmalar, yangi 
zargarlik buyumlarining modellari)ni ishlab 
chiqaradi. Shaxrisabz va Burchmulla zargarlik 
korxonalarida zargarlik buyumlarini i.ch. bilan birga 
qimmatbaho va qimmatbaho boʻlmagan toshlarga 
qirrali ishlov beriladi. "Fonon" IIB ilmiytexnika 
labolatoriyalarida zargarlik sohasida ishlatiladigan 
turli rangdagi sunʼiy kristallar oʻstiriladi. Zargarlik 
sanoati korxonalari bilan bir qatorda Respublikada 
buyurtmachining ashyosidan zargarlik buyumlari 
tayyorlash va ularni taʼmirlash bilan shugʻullanuvchi 
zargarlik ustaxonalari va yakka tartibda ishlovchi 
zargarlar ham faoliyat koʻrsatmoqda). Respublikada 
ishlab chiqariladigan va chetdan keltiriladigan 
Zargarlik sanoati mahsulotlari sifati va asillik 
darajasini Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 
1994-yil 8-fevraldagi farmoni bilan tashkil qilingan 
Davlat asillik darajasini belgilash palatasi nazorat 
qiladi. 2001-yil 7-dekabrda "Qimmatbaho 

---

metallardan yasalgan buyumlarning asillik darajasi 
va tamgʻalanishi toʻgʻrisida" Oʻzbekiston 
Respublikasining qonuni qabul qilindi. 1999- yilning 
4-iyunida Oʻzbekiston Respublikasining Davlat asillik 
darajasini belgilash palatasi Asillik darajasi 
palatalarining Yevropa uyushmasiga toʻla huquqli 
aʼzo boʻldi. Davlat asillik darajasini belgilash palatasi 
qimmatbaho metallardan yasalgan buyumlarning 
sofligini tekshirish va tamgʻalash Xalqaro 
konvensiyasiga kirish masalalari bilan 1996-yildan 
shugʻullanib keladi va kuzatuvchi mamlakat 
maqomida uning barcha kengashlarida qatnashadi. 
Oʻzbekiston zargarlik sanoatida xom ashyo sifatida 
ishlatiladigan rangli metallar, qimmatbaho va yarim 
qimmatbaho toshlar respublikaning oʻzidagi sanoat 
korxonalarida ishlab chiqariladi va konlardan qazib 
olinadi. Xorijda zargarlik sanoati rivojlangan 
mamlakatlar qatoriga AQSH, Italiya, Buyuk 
Britaniya, Germaniya, Fransiya, Rossiya, Ukraina, 
Hindiston, Xitoy va boshqa mamlakatlar kiradi.