Корхоналарда бошкарув фаолияти

2. Ж амоа ва уни шакллантириш
Умумий фаолият м а кс а дл ар и асосида 
бирлашган,
ж а м и я т н и н г бир кисми хисобланган ва а н а шу ж а м и я т
м а к с а д л а р и г а буйсунган од амл ар гурухи ж а м о а деб 
юритилади.
М е х н а т жа моас и — бу жа ми ятн ин г бугини булиб, 
унинг таркибига бир м а кс а д йулида б и р л а ш г а н , узаро
у р т о к л а р ч а муносабатда б ула диг ан, б ир - бириг а ёрдам 
б е р а д и г ан , умумий иш учун ма съул ият хиссини сезадиган 
и шч и л а р киради. Улар уз олдиларига ку йи лг ан в азифа-
л ар н и хал килишда ж а м и я т фо й да л а н и ш учун берган 
р ес у рсл ард ан онгли рав ишд а ф о й д а л а н а б ил и шл а р и ва 
у учун узларининг куч-кувватларини й уна л тира б и л и ш л а ­
ри керак.
М е х н а т жамоасининг тузуми ундаги и жт и мои й гурух- 
л а р н и нг (ишчилар ва х и з матч и ла р)
касби, ма ла кас и
л ав оз ими ни н г таркиби, шунингдек, д е м о г р а ф и к (жинси, 
ёши б у й и ча ) , этик (миллати) ва ижтимоий психологик 
г урухга (шахсни кизикиши, ишдан т а ш к а р и вакти д ан
б ир га ли кд а фойдаланиши) мансублиги х а м да б о ш к а куп 
н а р с а л а р
кандай 
нисбатда 
б ери лг а нл и ги га 
б ог ли к
б ула ди. Шунинг билан бирга мехнат ж а м о а л а р и мулкчи- 
ликнинг умумийлик шакли, ф а о л и я т соха си, уюшти- 
ришнинг мураккаблиги, и шловчиларнинг сони ж и х а т д а н
хам 
бир-биридан 
ф а р к
килади.
Ме х н а т
ж а м о а л а р и
ф а о л и я т сохасига кура моддий и шл а б ч и к а р и ш (саноат,
курилиш, к и шл о к х ужа лиг и, т ранспорт ва а л о к а ) ва 
н оишла б чикариш сохаси 
(ахолига 
м а да ни й- ма и ши й 
х и з мат курсатиш, тиббиёт, маориф, илм, фа н , са нъ ат ,
б о ш к а р у в ва б ошка ) ж а м о а л а р и г а булинади.
Моддий 
ишлаб чик ариш 
соха сида г и 
ж а м о а л а р н и
и ш л а б чикариш мехнат ж а м о а л а р и дейилади.
И ш л а б чикариш мехнат ж а м о а л а р и и ш л а б ч ик а р иш
тафс ил отнома си ва в а з и фа с иг а б ог ли к б у л г а н ма ъл ум
х усус ия тларг а эга булади.
Б о шл ан г ич
мехнат ж а м о а с и
келгусида 
м а ъмури й
б ули н и шг а эга 
булмаган 
корхона 
ж а м о а с и н и н г бир 
кисмидир. Ма с ал ан , ишлаб ч ик ар иш с о ха си да б о ш л а н г и ч
м ехна т жа моас ини б р и г а да л а р ёки з в е н о л а р т аш к и л
к илади. Ж а м о а н и н г етакчи т ар би яв ий в а з и ф а с и шахенинг 
фа о л хаётий урнини, нуктаи назарини ш а к л л а н т и р и ш д а н
иборат. Зеро, ишчилар ж а м о а д а г и н а ту ла ш а к л л а н а д и ва 
узини намоён килади.

---

И ш л а б ч икариш жа мо а л ар и ни тузишда и ш ч ил ар ни нг
-сони, ёши, жинси, билим д а р а ж а с и , темперамент тури ва 
б о шк а психологик омиллар хисобга олинади.
Б ун да ишловчиларнинг сони ан и к ва оз б у лишини 
т а ъ м и н л а ш зарур. Жа м о а н и н г хар кайси аъзоси уз юраги- 
даги сирл арини, г ам- ташвишларини, кувончли д а м л а р и н и
очик гапириб, д а р д л а ш а д и г а н якин икки-уч киши дустл ари 
б у л и ши га интилади. Шуни хисобга о л ад иг а н б улсак,
ж а м о а н и н г энг оз аъзоси 8 кишидан иборат б у лм о г и зарур.
Акс холда кишилар уз жа моа с ид а н т а ш к а р и , б о ш к а
ж а м о а л а р д а н узларига урток кидириб топишг а м а ж б у р
б у л а ди л а р . Бу эса жа моан и нг ж и п сл аши ши га салбий 
т а ъ с и р курс атади. Ж а м о а д а ишловчиларнинг ёши хар хил 
б улиши керак, шундагина улар бир-бирининг урнини 
тул ди р и ши мумкин. Ке кс а л а рд а н кура ё ш ла р гайратли,
с е р х а р а к а т , таш а б бу ск о р булади, лекин у л ар ни нг касб 
ма х о р ат и к е кса ла р га Караганда анча пастрок. Кекса 
и ш ч и л а р узларининг хаётда орттирган илм ва т а ж р и б а л а -
ри а с ос и да ишни юкори сифатли б а ж а р и л и ш и н и т а ъ -
м и нла йд и л а р. Лек ин у ла р ишда кугшнча ё ш л а р г а ухша б
т а ш а б б у с курсата олмайдилар. Аммо битта ж а м о а д а
и шч и л ар н ин г психологик хусусиятларини хисобга олмас- 
да н
кекса 
ва 
ёшла рни туплаш 
кутилган 
н ат и жан и
б ер ма йд и , чунки бунда хаётга кизикиши ва д у н ё к а р а ш и
ха р хил б улг а н иккита гурухчалар пайдо б ула ди . Ж а м о а
ха р хил жи н сд ан т ашки л топганда унинг а ъ з о л а р ин и бир- 
бирига у рт о кл ар ча муносабати б а р к а р о р л а ш а д и . Ж а м о а
ф а к а т бир ж и н с д а г и и ш ч ил ар д ан т а шки л т о п г а нд а унда 
м е х на т интизоми, м е хна т унумдорлиги паст, к у н и к м а с л и к
ка тт а , иш вактини йукотиш юкори булади. А р а л а ш ж а м о -
а л а р д а э р к а к л а р аё лла рнинг олдида узини ку р с а т и шг а
х а р а к а т килади, г ай р а т билан ишлайди.
Умумий билим д а р а ж а с и турлича булган и шч ил арни 
б р и г а д а г а б ирл аш т ир и ш уларнинг уз билимини оширишг а 
к и з и к т и р а д и ва бир-бирига яхши мун оса ба тда бу лишг а 
ё р д а м беради.