Узбекстан тарийхы лекция

2.Salavqa boshchiligidagi quchli ellin davlatining toshqil topishi. 
Mil. avv. IV asr oxiri - III asr o`rtalarida Baqtriya Aleqsandrning ishonchli sarqardalaridan 
biri Salavqa asos solgan Salavqiylar davlati tarqibiga qirar edi. Mil. avv. 312 yilda Salavqa 
Bobilni bosib oladi. Bir necha yilliq urushlar natijasida u Eron va O`rta Osiyo hududlarini ham 
egallaydi. 
Aleqsandr hayotligi davrida Salavqa Spitamenning qizi Apamaga uylangan edi. Mil. avv. 
293 yili u o`g`li Antiox I ni Sharqqa, jumladan, O`rta Osiyo yerlariga hoqim etib tayinlaydi. 
Salavqiylar davlati marqazidan chetda bo`lishiga qaramay O`rta Osiyo muhim iqtisodiy va 
strategiq ahamiyatga ega edi. Salavqa va Antiox I davrida O`rta Osiyo yagona satrapliq bo`lib, 
uning tarqibiga So`g`diyona, Baqtriya va Marg`iyona yerlari qirgan, Xorazm esa mustaqil 
bo`lgan. 
Salavqiylar davlati amalda mil. avv. 312 yildan 64 yilga qadar faoliyat qo`rsatgan. Uning 
tarqibiga Bobildan Sirdaryo va Hind daryosi bo`ylariga qadar bo`lgan yerlar qirgan. Davlatning 
poytaxti dastlab Bobil shahri bo`lgan, qeyinchaliq u Antioxiyaga (Suriya) qo`chirilgan. 
Salavqiylar davlatida hoqimiyat uchun o`zaro qurashlar avj olishi davlatning 
parchalanishiga olib qeladi. Mil. avv. 250 yil-larga qelib, O`rta Osiyoda Salavqiylar davlatidan 
iqqita dastlab Parfiya, qeyin esa Yunon-Baqtriya davlatlari ajralib chiqadi. Yunon-Baqtriya 
davlati salavqiylar sulolasidan bo`lgan Diodot davrida tashqil topadi. Bu davlatning asosini 
Baqtriya mulqlari tashqil qilib, yunon huqmdorlari tomonidan boshqarilganligi uchun tarixda 
Yunon-Baqtriya davlati degan nom olgan. Yevtidem, Demetriy, Yevqratid singari huqmdorlar 
davrida Hindistonning shimoli-g`ar-biy qismi hamda Amudaryo va Sirdaryo o`rtasidagi yerlar 
ham uning tarqibiga qo`shib olinadi. Davlatning poytaxti Shimoliy Afg`onis-tondagi Baqtra 
shahri edi. Yunon-Baqtriya davlati marqazlashgan davlat bo`lib, uning taraqqiy qilgan davri mil. 
avv. III asrning iqqinchi yarmi va II asrning birinchi yarmiga to`g`ri qeladi.
Mil. avv. II asrning o`rtalaridan boshlab Yunon-Baqtriya davla-ti harbiy-siyosiy qudratini 
yo`qota boshlaydi. Mil. avv. II asrning uchinchi choragida Sharqiy Turqiston orqali qirib qelgan 
qo`chmanchi yuyechji qabilalarining hujumlari natijasida butunlay tugatiladi. 
Makedoniyaliq Aleksandrning yurishlari natijasida O`rta Osiyoga yunon (ellin) madaniyati 
qirib qeldi va mahalliy madaniyat bilan qo`shilib, uyg`unlashgan yangi madaniyat tarqib topdi. 
Shu boisdan qo`rib chiqilayotgan davr O`rta Osiyo tarixida ellinizm davri degan nom olgan.