O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Offshor kompaniyalar orasidagi farqlar 
Kompaniya-lar 
Statusi 
Xo’jalik 
faoliyati 
Muassis-lar 
Daromad 
mnbalari 
Soliq 
stavkalari 
Oddiy 
mamlakat 
hududida 
va 
tashqi iqtisodiy 
aloqalarida 
ishtiro 
etishi 
mumkin 
fuqaroligi 
bo’lgan va 
chet ellik 
fuqarolar 
mamlakat 
hududida va 
chet ellarda 
xam bo’lishi 
mumkin 
soliq 
kodeksida 
belgilan-gan 
tartibda 
Offshor 
prezident-lar 
shug’ulla-nishi 
mumkin 
bo’lgan xo’jalik 
faoliyati bilan 
mamlakat 
tashqarisi-da 
asosiy filial 
ro’yxatdan 
o’tgan 
mamlakat-da
mamlakatda 
tashqarisi-da 
chunki offshor 
kompaniya-lari 
uchun maxalliy 
resurslar 
(tabiy, 
moliyaviy) dan 
foydala-nish 
imtiyozli soliq 
stavkalari 
yoki 
fisatsi-
yalangan 
to’lovlar 

---

 
Manba: Mejdunarodnaya ekonomika. Kireev A. Moskva. 1999. 
Birinchi offshor hududlar 1960 yillarda tashkil etilgan bo’lib, buning asosiy sababi 
mustaqillikka erishgan mamlakatlar chet el investitsiyalarini jalb etish uchun soliq 
imtiyozlarini joriy eta boshladi. AQSH va boshqa mamlakatlardagi qattaq bank 
nazoratidan aziyat chekkan yirik korporatsiyalar bu hududlarda o’zlarining 
filiallarini tashkil etishga kirishdilar. Bu bilan offshor tadbirkorlarning strukturasi 
ham rivojlana boshladi. 
2
Offshor tadbirkorligi o’zining xususiyatlari jixatdan bir qancha turga: 
1. Bank – offshor markazlari. 
2. Savdo – offshor kompaniyalari. 
3. Sug’urta – offshor keptik. 
4. Investitsiya – offshor kompaniyalari. 
5. Turistik – rekratsion xudularga bo’linadi.
Bunday kompaniyalar bir qancha imtiyozlarga ega bo’lib, ular birinchidan: - soliq 
stavkalarining minimal miqdori; ikkinchidan: - ma’muriy nazoratning yumshoqligi 
va xisoblarni topshirish muddatlarining uzoqlig; uchinchidan: - offshor 
kompaniyalar faoliyatining konfedentsialligi yoki sir saqlash muhimligi bo’lib 
hisoblanadi. 
Xozirgi kunda xalqaro xamjamiyatda katta mavkega ega bo’lgan offshor zonalari 
bo’lib: Malta orollari, Men orollari, Britan – Virgin orollari, mingta banka ega Nauru 
orollari, Gonkong, Kipr, Bagama orollari, Bermud orollari, Singapur davlati, 
2
Колесов В.П., Кулаков М.В. Международная экономика: Учебник. - М.: ИНФРА-М, 2008. - 474 с. 
taqiqlanadi 

---

Lixtenshteyn, Lyuksemburg, SHvetsariya, Panama, Gibraltar Bo’g’ozi mamlakatlari 
hisoblanadi.
Yuqoridagi mamalakatlar iqtisodiyoti taxlili va ularda tashkil etilgan erkin iqtisodiy 
hududlar rivojlanish dinamikasidan ko’rinib turibdiki, bu mamlakatlardagi makro va 
mikro iqtisodiy ko’rsatkichlarga erkin iqtisodiy hududlar katta tasir o’tkazadi.