Boshqaruv psixologiyasi darslik

Liderlik kapitali 
Boshqaruv psixologiyasi bo„yicha taniqli psixolog olim L. Stautning 
fikricha, liderlikni abstrakt formula jihatida emas, balki real shaxslarning hayot 
tarzi sifatida qarash kerak. Liderliklikni o„zaro mustaqillik modeli har qanday 
shaxsning maqsadi, shaxsiy sifatlari, qadriyatlarini va shu bilan bir qatorda, uning 
ijobiy o„sishi ta‟sir qilgan liderlik qobiliyati imkoniyatlarini tahlil qilishi haqida 
bosh qotiradi. Xuddi mana shu liderlikning kapitali deb hisoblanadi. 
3.2-rasm.
 Liderlik sifatlari tuzilmasi
30
Liderlikni parokandalikka uchrashini, odatda, liderlik kapitalining 
30
Стаут Л. Лидерство: от загадок к практике. – М.: ООО «Добрая книга», 2002. – С. 93. 

---

50 
yetishmaganligida yoki bo„lmasa liderlik roli uchun sharoitlarning to„g„ri 
kelmaganligida deb tushuntirish mumkin. Liderlik kapitali ko„pincha to„g„ri 
baholanmaydi. Hamisha ham aynan aqlli, mard yoki tashabbuskor odam lider 
bo„lavermaydi. Shuningdek, liderlik kapitali – bu faqatgina to„g„ma instinktlar 
emas. O„z nomlanishi bilan 
“liderlik kapitali”
ma‟lum ko„rinishdagi o„lchov 
mezoni-ki, uni u yoki bu darajada ko„paytirish ham mumkin. 
Liderlik – o„zaro mustaqil jarayondir. U o„zaro harakatdagi uch asosiy 
tuzilishni: liderlikning falsafiy dunyoqarashini, liderlik psixologiyasi va ijtimoiy 
yo„nalganlikni namoyon qiladiki, natijada bu uchchala holat liderga atrofdagilarni 
o„z orqasidan ergashtira olishlik imkoniyatini beradi. 
Birinchi ikkilikni tashkil qiluvchi, liderlik dunyoqarashi va liderlik 
psixologiyasi odatda liderlik kapitalini shakllantiradi. Uchinchisi, liderlik 
sifatlarini amaliyotda qo„llash imkonini beruvchi psixologik holat hisoblanib, o„z 
navbatida, u liderlik sharoitlari deb ataladi.
31
Nazorat uchun savol va topshiriqlar 
1.
Psixologiyada boshqaruv muammosi deganda nimani tushunasiz? 
2.
Minsberg ta‟rifi bo„yicha o„nta boshqaruvchilik rolini qanday izphlaysiz? 
3.
I. Mahmudov guruhlarda rahbarlik va liderlik tishunchalariga qanday 
yondashgan? 
4.
B. Parigin rahbarlik va liderlik tishunchalariga qanday yondashgan? 
5.
L. Stautning “Liderlik piramidasi” g„oyasinini qanday asoslaysiz? 
6.
“Liderlik kapitali” nima?