15- mavzu. Foydali qazilmalarni boyitishda yordamchi jarayonlar. Ma'ruzaning rejasi

 
Sinov savollar. 
1.
 
Quyultirish jarayonning nazariy asoslari.
 
2.
 
Quyultirishda ishlatiladigan dastgohlar va moslamalar
 
3.
 
Markaziy uzatmali quyultirgich.
 
4.
 
Tashqi uzatmali tsilindrik quyultirgich.
 
5.
Filtrlashda ishlatiladfigan dastgohlar 
Quritish jarayoni. 
Mahsulot tarkibidagi namlikni harorat ostida bug’latib yo’qotish jarayoni 
quritish jarayoni deb ataladi. Quritishda mahsulot tarkibidagi zarrachalar bilan 
mexanik va fizik kimyoviy bog’langan namlikgina yuqotiladi. Quritish jarayoni 
massa almashish jarayoniga taalluqli bo’ladi, chunki u issiqlik va namlikni 
mahsulot ichida harakatlanishi va ularning mahsulot yuzasidan atrof-muhitiga 
uzatilishi bilan bog’liq.
 
Quritish jarayoni foydali qazilmalarni boyitib, tayyor mahsulot olishning 
oxirgi bosqichi hisoblanadi.
 
Nam materiallarni quritish jarayonini sanoatda katta ahamiyatga egadir. 
Quritilgan materiallarni transport vositasida uzatish arzonlashadi, ularning 
tegishli xossalari yaxshilanadi, dastgohlar va trubalarning korroziyaga uchrashi 
kamayadi.
 
Mis boyitmalarini kuydirish va eritishdan oldingi ruxsat berilgan namlik 
5-7%, ko’mir boyitmalariga 7-8 %, nometall mahsulotlar tarkibidagi (talk, 
grafit, kaliyli tuzlar) namlik 1-2% va h.k. Bunday namlikka yuqorida ko’rib 

---

chiqilgan suvsizlantirish usullari (quyultirish, filtrlash) orqali erishib bo’lmaydi 
va shuning uchun ular ko’p hollarda harorat ostida quritiladi.
 
Qurituvchi agent sifatida tutundan hosil bo’ladigan gazlar, qizdirilgan 
havo va qizdirilgan bug’ ishlatilishi mumkin. Boyitish mahsulotlarini quritish 
uchun odatda yonilg’ini yonishidan hosil bo’lgan tutunli gazlar ishlatiladi.