115
1-
расм
.
Аудиторлик
текширувлари
жараёнида
бухгалтерия
ҳисоби
ва
ички
назорат
тизимини
баҳолаш
Ички назоратнинг воситалари
Маълумотларнинг
тўлиқлиги
Барча дастлабки
ҳужжатларни
хўжалик
операцияси содир
этиш вақтида
рақамлаш
Маълумотлар-
нинг аниқлиги
Операцияларга
рухсат
берилганлиги
Активларнинг
сақланиши
Ички хўжалик
текширувлари
Компьютер муҳитида
ёзувларни сақлаш
Хўжалик
операцияларини
содир этиш
Ҳисоб ёзувлари
тўғрилигини
арифметик
текшириш
Ҳужжатлар
айланиши
тўғрилигини
текшириш
Активларга
киришга
ваколатни
чегаралаш
Ички аудит
Компьютер
жиҳозларидан
фойдаланиш
ҳимояланганлиги
Ҳисоб натижалари
бўйича қарор
қабул қилишда
иштирок этувчи
шахслар ўртасида
мажбуриятларнинг
тақсимланганлиги
Барча
маълумотларга
ишлов
берилганлигини
текшириш
Маълумотларни
иккиламчи
киритилганлиги
Алоҳида хўжалик
операцияларини
амалга оширишга
рухсат
берилганлиги
Активларни
қўриқлаш
Ёрдамчи
бухгалтерлар
ишини бош
бухгалтер
томонидан назорат
қилиниши
Маълумот (дастур,
файл)ларни
кодлаштириш
Активлар
билан
боғлиқ операция-
лар бўйича қарор
қабул қилишда
иштирок этувчи
шахслар ўртасида
мажбуриятларнинг
тақсимланганлиги
Турли дастлабки
ҳужжатларда акс
эттирилган
кўрсаткичларнинг
келишилганлиги
Ички ва ташқи
манбалардан
олинган
маълумотларни
ўзаро солиштириш
Ваколатли
шахслар
томонидан
бажарилган опера-
циялар мақсадли
эканлигини
тасдиқлаш
Инвентаризация
ўтказиш
Ҳужжатларни
сақлаш тартибини
текшириш
Маълумотларни
иккиламчи қайд
этиш (нусха
кўчириш)
Активлар билан
боғлиқ операция-
лар
ва уларни
ҳисобда акс
эттирувчи шахслар
ўртасида
мажбуриятларнинг
тақсимланганлиги
Ҳужжатларни
тикиш (переплёт)
Таҳлилий
(аналитик) счетлар
ва айланма
қайдномаларни
юритиш ва
текшириш
Алоҳида хўжалик
операцияларини
амалга оширишга
ваколатли шахслар
рўйхатини
аниқлаш
Ички бошқарув
ҳисоботини тузиш
Компьютер
дастурларига
ўзгартириш
киритиш
Ҳужжатларн
и махсус
журналларда
қайд этиш
Пул маблағлари, моддий
қийматликларни ҳисоблаш
натижаларини бухгалтерия
ёзувлари билан таққослаш
Товар-моддий захираларининг кирими ёки
чиқими вақтида кўриш, ўлчаш ва дастлабки
ҳужжатлар маълумотлари билан солиштириш
116
Юқорида қайд этилган 5 та асосий босқични қўллаш жараёнида кичик бир хўжалик
юритувчи субект фаолиятини ташкил этишдан тортиб йирик корхонааргача бемалол асос
сифатида фойдаланиш мумкин бўлади. Бугунги кунда
ички аудиторлик назоратини
ташкил этиш жараёни ҳам кўплаб сегментларга бўлинган воситаларни ўз ичига олади.
Жумладан :
Кўриниб турибдики текширув босқичлари
мураккаб ва вақт талаб этилади. Шундай
қилиб, ички назорат воситалари ишончлилигини дастлабки баҳолаш босқичида
бухгалтерия ҳисобининг барча счётлари ёки молиявий ҳисобот моддалари эмас,
балки
уларнинг иқтисодий мазмунидан келиб чиқиб оммавий хусусиятга эга бўлган счётлар
тадқиқ этилади. Ҳар қандай текширув жараёни ички назорат тизими билан умумий
танишиб чиқиш босқичини бажаришнинг охирида ташкил қилинган
мезонларига мос
келиши даражасига қараб корхона фаолияти ё давом эттирилади, ёки тўхтатилади.
Хулоса қиладиган бўлсак мақола ҳамда тақдим этилаётган лойиҳада ички назорат
воситаларини дастлабки баҳолаш асосида ички назорат
воситаларини тестлашни
ўтказиш эҳтимоли тасдиқланган. Ички назорат воситаларини дастлабки баҳолаш муайян
циклга тааллуқли хўжалик операсияларини текшириш варақаси асосида амалга
оширилади. Ушбу иш ҳужжати ички назорат воситаларини ёритиш, бизнес
-
режалар блок
-
схемаларини тузиш,
кузатувлар, хўжалик юритувчи субъект ходимлари ўртасида сўров
ўтказиш ва бошқа усуллар орқали шакллантириш жараёни тасвирлаб берилган.
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ
:
1.
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2007 йил 12 апрелда 1673
-
сон билан
рўйхатга олинган Ўзбекистон Республикаси Молия вазирининг 2006 йил 29 декабрдаги 108
-
сон
бўйруғи билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси аудиторлик фаолиятининг 12 сонли
«Аудиторлик текширувлари жараёнида бухгалтерия ҳисоби ва ички назорат тизимини баҳолаш»
номли стандарти.
2.
WWW: lex.uz.
Do'stlaringiz bilan baham: