Mamleketlik universiteti jumanov m. A

2
MgCI), sulfatlar (Na
2
S 0 4, M gS04, CaS04) 
karbonatlar 
(Na
2
C
03
j 
MgCOs), 
bikarbonatlar 
(Na
2
NS
03
; 
Mg(NC03)2, Sa(NS03)2ham basqalar kiredi.
Topiraq eritpesi topiraq payda boliwinda ulken rol oynaydi. 
Qishqil sharayat kul reh topiraq payda boliwma, jenil eriytugm 
duzlardin kopligi bolsa shor topiraqlardm payda boliwma 
sebepshi boladi.
5.3. Topiraqtm gaz rejimi ham temperaturasi
Topiraqtin gaz rejimi onin hawa otkiziwshenlik ham hawa 
saqlaw qasiyetlerine baylanisli. Topiraqta hawamn az yamasa kop 
boliwi onin gewekligine baylanisli; lgalliq kem topiraqlarda hawa 
kem boladi. Topiraqta hawamn mugdan 0-40% ge shekem boladi 
(
8
-keste).
168

---

8
-keste
Topiraq ham atmosferada gazler qurami 
________ (Likovh.b., 1991)____________________
Gazler
Atmosfeada %
Topiraqta %
Ayirmashihgi
Azot
78,08
78,08-80,24
2,24
Kislorod
20,95
20,90-0,0
0,0
Karbonat
angidridi
0,03
0,03-20,0
20,0
Bul tiykargi gazlerden tisqari aziraq mugdarda CH
4
, H
2
siyaqli 
gazlerde boladi. 
Topiraq 
ortahgmda atmosferaga 
salistirmali tiirde azottin mugdari uda az (
2
%), karbonat angidrid 
(
10
% ke shekem, ayinm hallarda 
20
%) adewir joqan boladi.
Topiraqtm 25 sm qalinligmda hamiyshe atmosfera menen 
hawa almasip turadi. Jer jiizinin osimlikler menen qaplangan 
maydani lOOxlO
6
km2. Topiraqtm hawanm uluwma kolemi 
120
x l