Thesis · July 019 doi: 10. 6084/ figshare. 14381348. v1 Citations reads 740 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

 
 
 
Magistrlik_Dissertatsiyasi_Soataliyev R.R.

---

20 
“Kesuvchi halqa” usuli bilan yo‘l poyi gruntining zichligini nazorati 
Tabiiy namlangan gruntlarning zichligi deb (hajmiy massasi) gruntning 
g’ovaklar (suv va havo egallagan) bilan birgalikdagi birlamchi hajmdagi 
massasiga aytiladi. 
Zichlikning qiymati gruntning mineralogik va kimyoviy tarkibiga, tuzilishi 
(g’ovaklar soni), strukturasi va namligiga bog’liq. 
Quruq gruntning zichligi (skeletini hajmiy og’irligi) deb gruntning qattiq 
zarrasining massasini umumiy hajmiga, tabiiy namlik xolatida grunt egallagan va 
buzilmagan tuzilishli yoki sun’iy zichlangandan keyingi, nisbati tushiniladi. 
 
Kerakli anjomlar.
Xajmi 500 sm
3
bo‘lgan kesuvchi xalqadan iborat grunt 
oluvchi, namuna olishga moslashgan va harakatlanuvchi yukli urgich, idishli 
torozi toshlari bilan. 
Anjomni tayyorlash. 
4-5 sm qalinlikda zichlashgan gruntning yuzasini 
lopata bilan sidirib olinadi, grunt yuzasi pichoq bilan tekislanadi va unga grunt 
oluvchini qo‘yiladi. Urgich bilan kesuvchi xalqani gruntga kirgiziladi. Grunt 
xalqani chetidan 3-5 mm chiqib qolguncha urgich bilan xalqani uriladi. Xalqa 
ehtiyotlik bilan sug’urib olinadi, ortiqcha grunt xalqani cheti bilan bir tekis qilib 
kesiladi. O‘zaro oralig’i 0.5 m dan kata bo‘lmagan bir joydan ikkita namuna 
olinadi. Nam gruntning zichligi uni olinganidan keyin 1 soat davomida aniqlanadi.
Ishning borishi
. Grunt xalqa bilan birgalikda 1 g aniqlikda tortib olinadi. 
Nam gruntning zichligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi 
V
m
m
1
−
=

, (1.1) 
bu erda 
m
– nam gruntning xalqa bilan birgalikdagi massasi, g; 
m
1
– bo‘sh xalqaning massasi, g; 
V
– xalqadagi gruntning hajmi, 500 sm
3
. 
Nam gruntning zichligini 0.01 g/sm
3
aniqlikda hisoblab chiqiladi. Nam 
gruntning zichligi aniqlagandan so‘ng uning o‘rtasidan 15-25 g og’irlikda 
namlikni aniqlash uchun ikkita namuna olinadi.
Quruq gruntning zichligi quyidagi ifoda bilan aniqlanadi 
Magistrlik_Dissertatsiyasi_Soataliyev R.R.

---

21 
W
С
01
.
0
1
+
=


, (1.2) 
bu erda 
W
– grunt namliga, %. 
Xisob ishlarini rasmiylashtirish 1 jadvalda keltirilgan.