|
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
боришига туртки бўлди, десак муболаға бўлмайди.
Республикамизда лимон асосан ҳимояланган тупроқда етиштирилишини ҳисобга олсак,
биринчи навбатда, такрор ишлаб чиқариш жараёнларида замонавий инновацион технологияларни
кенг жорий этилиши объектив заруриятдир.
Лимончилик тармоғи самарадорлиги эса мавжуд лимон агроценозининг ҳосилдорлик
салоҳиятини нечоғлиқ даражада юзага чиқара олиш мезонлари билан ўлчанади. Демак, маълум
бир ер майдонидан юқори натижа олиш учун энг ҳосилдор ва касалликларга чидамли лимон
навларини экиш, энг охирги илмий ишланма ва инновацион технологияларни жорий этиш ҳамда
ишлаб чиқаришни ташкил этишда самарали иқтисодий механизмларни ҳамоҳанг тарзда тадбиқ
этилиши орқали кутилган натижага эришиш мумкин бўлади.
Россиялик олим Е.А.Егоровнинг таъкидлашича, “мевачиликни ривожланиши такрор ишлаб
чиқариш жараёнларида иштирок этаётган табиий ва моддий
-
пул ресурсларининг ягона
технологик
-
иқтисодий занжирни ҳосил қилган ҳолда, ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичида
мақбул нисбатларда бўлишини таъминлашга чамбарчас боғлиқдир”
4
, деб ҳисоблайди:
Маълумки, лимончилик ҳам қишлоқ хўжалиги бошқа тармоқлари каби, нафақат, агросаноат
мажмуи соҳалари билан эмас, балки, иқтисодиётнинг барча тармоқлари билан ҳам узвий
боғлиқликда ривожланади. Шу боисдан уни тараққиётини режалаштиришда ва истиқболини
белгилашда услубий жиҳатдан ягоналик асосида умум илмий тамойилларга таянган ҳолда
ёндашиш тақозо этилади. Лимончилик тармоғи ҳам бир қатор ўзига хос хусусиятларга эгаки, бу
хусусиятлар асосида лимоннинг кўп йиллик дарахтлари –
ишлаб чиқаришда асосий восита
сифатида биологик ва иқтисодий жараёнларни ўзаро боғликлигида ва ўзаро таъсирида
ривожланишини тақозо этади.
Демак, лимончиликни ривожлантиришда юқори самарага эришиш учун фақатгина ҳар бир
ишлаб чиқариш бўғинида ушбу хусусиятларни ҳисобга олиш мақсадга мувофиқ бўлади.
Бир қатор олимларнинг, жумладан, Г.Минцберг, Б.Альстрэнда, Д.Лэмпелаларнинг
тадқиқотларига
кўра,
ҳозирги
замон
иқтисодий
муносабатларнинг
бошқаришдаги
номутаносибликлар мевачиликни ривожланишига тўсиқ бўлувчи омиллардандир. Лимон
етиштириш занжиридаги шундай чигал иқтисодий тизимлар мавжудлиги уни барқарор
ривожланишига салбий таъсир қилади.
Бу эса, янги стратегик йўналишларни ишлаб чиқишни тақозо этади. Шунинг учун ҳар бир
хўжалик тизими ўз фаолиятини доимий мониторингини олиб бориши ва ўзининг ишлаб
чиқаришини ташкил қилишдаги шахсий сиёсатини белгилаб олиши лозим бўлади
5
.
Бундан ташқари, Г.А.Кочьян ва Ж.А.Шадриналарнинг фикрича, лимончиликда ва умуман
мевачиликда ишлаб чиқариш самарадорлиги кўп поғонали, кўп компонентли ва кўп йўналишли
ўта мураккаб жараёндир. Шунингдек, самарадорлик омилларини ишлаб чиқаришнинг ҳар бир
босқичига боғлиқ ҳолда бўлиб кўрсатишни маъқул кўрадилар. Масалан, лимон кўчатларини
экишга тайёргарлик жараёни босқичида, лимон ўсимлигини қандай турдаги иссиқхонада
парвариш қилиш, лимон
учун қандай экиш схемасини ва навини танлаш ва бошқа омилларни
ҳисобга олиш керак бўлса, ишлаб чиқариш жараёнида эса кўчатларни ҳосилдорлиги, етиштириш
агротехнологияси каби омиллар ҳисобга олинади. Етиштирилган маҳсулотни сотиш жараёнида
эса меванинг стандарт талабларига тўғри келиши, маҳсулот таннархи ва сотиш баҳолари муҳим
ҳисобланади
6
.
Кейинги йилларда бозор иқтисодиёти қонуниятлари ва тамойилларига асосланган
лимончиликни ривожлантириш билан бир қаторда мамлакатимизнинг аграр иқтисодчи олимлари
томонидан бу борада илгари сурилган ғоя ва ёндашувлар ҳам мавжуд.
4
Егоров Е.А. Организация воспроизводства в промышленном плодоводстве.Краснодар, 2009. 267 с.
https://cyberleninka.ru/article/n/teoreticheskie-osnovy-ekonomiki-i-organizatsii-vosproizvodstvennyh-protsessov-v-
plodovodstve.
5
Минцберг Г., Альстрэнд Б., Лэмпел Дж. Школы стратегий: Пер. с англ. СПб.: Питер, 2000. С. 303.
6
Е.А. Егоров, Ж.А. Шадрина и Г.А. Кочьян «Экономические условия устойчивого развития
промышленного садоводства юга России» Садоводство и виноградарство. №1. 2012
.
604
Do'stlaringiz bilan baham: |
