2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
Ўзбекистонда солиқ сиёсатини такомиллаштириш концепцияси қабул қилиниши билан 2019 
йилдан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни солиққа тортишнинг бешинчи босқичи бошланди, 
дейиш мумкин. Йигирма йил (1998
-
2018) мобайнида кичик бизнес субъектларига соддалаштирилган 
ягона солиқ режимининг қўлланилиши амалда йирик корхоналар ва кичик тадбиркорлик 
субъектлари солиқ юки даражасидаги кескин фарқланишга олиб келди. Натижада, 2019 йилдан 
бошлаб ягона
солиққа асосланган режим бекор қилиниб, ўрнига айланмадан олинадиган солиқ 
режими жорий этилди.
Эндиликда айланмадан солиқ тўловчилар ҳам агар шундай объектлари 
бўлса мол
-
мулк, ер ва сув солиғини тўлайдиган бўлди. Тадбиркорлик субъектининг қулай (содда) 
солиқ режимига ўтишини белгиловчи мезон олдин ишловчилар сони бўлган бўлса, 2019 йилдан 
бундай мезон сифатида йиллик тушум ҳажми белгиланди ва бу миқдор 1 миллиард сўм миқдорида 
ўрнатилди. Тушуми шу миқдордан ошган тадбиркорлик субъектлари умумбелгиланган солиқ 
режимига, яъни қўшилган қиймат солиғи ва фойда солиғи тўлашга ўтади. Шу пайтга қадар ягона 
солиққа мослашган кичик ва ўрта бизнес корхоналари ставкаси 20 фоиз бўлган қўшилган қиймат 
солиғига ўтиш билан боғлиқ қийинчиликка дуч келиши ҳамда уни четлаб ўтиш мақсадида ўз 
тушумини яшириш рискини камайтириш учун 2019 йилда қўшилган қиймат солиғининг 
соддалаштирилган режими жорий этилди. Унга кўра йиллик тушуми
3 миллиард сўмдан кам 
бўлган тадбиркорлик субъектлари солиқни фаолият турлари бўйича пасайтирилган ставкаларда 
ҳисоблаб тўлаши мумкин бўлди. Бироқ, бу амалиёт ҳам ўзини оқламади ва солиқ маъмурчилигида 
чалкашликларга олиб келди. Шу сабаб, 2020 йил 1 январдан олиб ташланди.
Юқоридагилардан кўринадики, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни солиқ сиёсати 
воситасида иқтисодий рағбатлантириш мақсадида давлат томонидан шу пайтга қадар амалга 
ошириб келинган ислоҳотларнинг биронтаси ҳам ўзини тўлиқ оқламади. Бунга эса мамлакатимизда 
қуйидаги муаммоларнинг ҳал қилинмаганлиги сабабдир:
- 
тадбиркорлик субъектлари
(бизнес) катта ёки кичиклигини аниқлаш мезонларининг 
халқаро амалиётга таянган ҳолда пухта ишлаб чиқилмаганлиги;
- 
тадбиркорликнинг ўрта бизнес тури мақоми белгиланмаганлиги;
- 
йирик ва кичик бизнес ўртасидаги солиққа тортиш тафовутининг кескинлиги.
Бизнинг фикримизча, келтирилган шу учта йирик муаммонинг илмий асосда бартараф 
этилиши Ўзбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликка солиқ сиёсатининг 
таъсирчанлигини оширади.