2 mundarija kirish. 1-bob. Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish tannarxi shakllanishining nazariy va xukukiy asoslari

-
72
-
 
boshlang’ich yillarda tezlashtirilgan usulda ko’p mikdordan amartizasiya xisoblash 
natijasida mahsulot tannarxi oshishi, keyingi yillarda kam amartizasiya xisoblaydi va 
mahsulot tannarxi kamayadi. 
Mehnat unumdorligi oshirilishi natijasida mahsulot tannarxi tarkibiga kiruvchi 
ijtimoiy sug’urta fondiga ajratmadan xam samarali foydalangan bo’ladi. Bu ajratma 
xam korxona uchun asosiy xarajatlardan biri bo’lib, Mehnatga xak to’lash 
xarajatlariga to’g’ri proporsional xisoblanadi. Agarda korxona Mehnatga xak to’lash 
xarajatlarining samaradorligiga erishilsa, o’z navbatida mazkur xarajatning xam 
samaradorligiga erishgan bo’ladi. 
Demak korxonalar xar qanday vaziyatda, jumladan iqtisodiyotni 
modernizasiyalash sharoitida mahsulot sifati xamda xajmini oshirishi, turli davlat 
tomonidan berilayotgan imtiyozlardan okilona foydalanishi, ishchi va xodimlaridan 
yanada samarali foydalanishi natijasida mahsulot ishlab chiqarish tannarxini 
kamaytirishi mumkin ekan. Bu esa korxonaning moliyaviy barqarorligini yanada 
oshiradi. 
Yukoridagi xulosalar asosida bitiruv malakaviy ishimizning quyidagi 
takliflarini keltirdik: 
1.
Sanoat korxonalarda xom ashyo va materiallardan samarali foydalanish, ya’ni 
ulardan ortikcha isrofgarchilikka yul kuyilmasligi lozim. Aks xolatda korxonaning 
xom ashyo va materiallarga bo’lgan xarajatlarini oshirib mahsulot ishlab chiqarish 
tannarxini oshiradi. Agarda ulardan okilona foydalanishni yo’lga kuyilsa mahsulot 
ishlab chiqarish tannarxini kamaytirishga erishgan bo’ladi. 
2.
Korxona ishchi xodimlaridan samarali foydalanishni yo’lga kuyish orqali 
Mehnat unumdorligini oshirish lozim. Ulardan mahsulot ishlab chiqarishda sifat va 
mikdorining yaxshilashi ustidan nazoratni kuchaytirish lozim. Mehnat unumdorligi 
qancha oshsa mahsulot tannarxi xam shuncha kamayadi. 
3.
Asosiy vositalardan samarali foydalanishni yo’lga kuyish lozim. Ishlab 
chiqarishda kam samara berayotgan asosiy vositalarni Sotishi yoki Boshqa 
Xo’jalik yurituvchi subyektlarga ijaraga berish lozim. Natijada amartizasiya kam 

---