2 mundarija kirish. 1-bob. Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish tannarxi shakllanishining nazariy va xukukiy asoslari

-
71
-
 
imtiyozli kreditlar bera olish imkoniyatini oshirdi. Natijada mamlakatimizda juda kup 
korxonalar, ayniksa xorijga mahsulot eksport kiluvchi korxonalar banklarda imtiyozli 
kreditlar olishga muvaffak buldi. Buning natijasida esa korxonalar ishlab chiqarish 
xajmi xamda sifati oshirildi. Eksportyor canoat korxonalarda mahsulot sotilishida pul 
mablag’lari o’z vatida kelib tushmasligi natijasida vaktinchalik ishlab chiqarishning 
o’zilishi oldi olindi. Buning natijasida esa mahsulot unumdorligi oshirildi, korxona 
o’z aktivlaridan samarali foydalanib ularning rentabelligi darajasi yanada oshirildi. 
Bu esa o’z navbatida mahsulot ishlab chiqarish tannarxi tarkibiga kiruvchi doimiy 
ya’ni o’zgarmas xarajatlar xajmi kamaytirilishi natijasida umumiy mahsulot tannarxi 
kamaytirilishiga erishildi. 
Sanoat korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish tannarxini pasaytirishda 
korxona moliyaviy holati ning yukoriligi juda ahamiyatga ega. Korxonalarning 
mahsulot ishlab chiqarishida kerakli bo’lgan zamonaviy texnologiyaning sotib 
olinishi mahsulot sifatini xamda xajmini oshirib, juda kup ijobiy natijalarni keltirib 
chikaradi. Bulardan eng asosiysi Mehnat unumdorligi. Chunki bugungi kunda 
mahsulot ishlab chiqarishda eng katta xarajatlardan biri Mehnatga xak to’lash 
xarajatlaridir. Ayrim sanoat korxonalarda, masalan kompyuter dasturlari ishlab 
chikaruvchi va uni tuzatuvchi sanoat korxonalarda eng katta xarajat Mehnatga xak 
to’lash xarajatlari xisoblanadi. Bunday sharoitda korxonada ishchi xodimlardan 
samarli foydalanib, ular ishlab chiqarishini kupaytirish xamda mahsulot sifatini 
oshirish juda katta ahamiyat kasb etadi. Buning natijasida korxona mahsulot ishlab 
chiqarish tannarxi yanada tushadi. 
Korxonada uzoq muddatli aktivlariga amartizasiya xisoblash uchuli xam 
ahamiyatlidir. Bugungi kunda bozor iqtisodiyotining tez o’zgaruvchan bir sharoitida 
amartizasiya xisoblashning tezlashtirilgan usulining o’ziga xos ijobiy tomonlari 
mavjud. Mahsulot ishlab chiqarishda tezlashtirilgan amartizasiya usulini kullash, bir 
tomondan vaktinchalik mahsulot ishlab chiqarish tannarxini oshirsada, lekin 
amartizasiya xisobi natijasida korxonaga kup pul mablag’lari kelib tushadi. Bu esa 
yukorida aytib utganimizdek kup ijobiy natijalarga olib boradi. Boshqa tomondan esa 

---