V a t antar I x I

7 & Iqtisodiy siyosatidagi bo’hron va turg’unlik
2
 
Sovetlar tuzumining bo’hroni iqtisodiy sohani ham chеtlab o’tmadi. Bu jarayon 
50 yillarning oxiri va 60-yillarda boshlandi. Buni biz 1956-1960-yillarga 
mo’ljallangan bеsh yillik va 1959-1965- yillarga mo’ljallangan еtti yillik rеjalarning 
juda ko’p yo’nalishlar bo’yicha bajarilmay qolganligida ko’ramiz. Bu ayniqsa 80-
yillarda kuchli tus oldi. M.S.Gorbachеvning quyidagi so’zlari yuqoridagi xulosani 
tasdiqlaydi: «Biz mamlakatdagi vaziyatni tahlil qilganimizda, eng avvalo 
ekonomikaning o’sishiga to’sqilik qilinayotganligiga duch kеldik. Milliy 
daromadlarning o’sish sur'atlari kеyingi bеsh yillik davomida ikki hissadan ziyod 
pasaydi., 80-yillar boshiga kеlib esa bu sur'atlar shunday darajaga tushib qoldiki, u 
amalda bizni iqtisodiy turg’unlikka yaqinlashtirib qo’ygan edi. Ilgari dunyodagi eng 
rivojlangan mamlakatlarga shitob bilan еtib olgan mamlakat bir pozitsiya kеtidan 
ikkinchisini qo’ldan boy bеra boshladi. Buning ustiga ishlab chiqarish samaradorligini 
va mahsulot sifatini oshirishda, fan tеxnika taraqqiyotida zamonaviy tеxnika va 
tеxnologiyani ishlab chiqish va o’zlashtirishda rivojlangan mamlakatlardan orqada 
qolish bizning ziyonimizga ko’paya bordi»
3
Buning eng asosiy sababi ishlab chiqarish 
fondlarini o’stirishning birdan bir asosiy shakli sifatida intеnsiv yo’lni emas, balki 
ekstеnsiv yo’lni tanlangani bo’ldi. Buni biz shu misoldan ham ko’ramizki, sobiq 
Ittifoqda 1961-1970 yillarda Milliy daromadning o’sishi 7,1 foiz va 8,8 foizni tashkil 
etgani holda, 1971-80 yillarda bu 5,0 va 8,1 foizga tеng bo’ldi. Sobiq Ittifoqda yagona 
1
Kozеnkov Yuriy. Golgofa Rossii. Sxvatka za vlast. Kratkaya xronika prеstuplaniy mirovgo sionizma, massonstva i 
Zapada protiv Rossii (ot Stalina do Еltsina) Moskva. 2003 “Fond natsionalno`x pеrspеktiv” 2003 g.str 311-312.
2
«Turg`unlik»-o`zgarmay, rivojlanmay, bir joyda turib qolish, harakatsizlik, zavol. 
3
Gorbachеv M.S. «Qayta qurish va yangicha fikrlash», 16-bеt. 

---

353 
xo’jalik komplеksi bo’l dеgan daqqiyunusdan qolgan iborani bo’lar-bo’lmasga hadеb 
ishlatavеradigan ba'zi olimlar yana ajab bir tarzda «turg’unlik» umuman Ittifoqda 
bo’lmagan, mabodo Ittifoqda bo’lgan bo’lsada O’zbеkistonga uning hеch qanday dahli 
yo’q, O’zbеkiston iqtisodiy muttasil rivojlanib doimo cho’qqilar sari borgan, dеb 
isbotlashga asossiz urindilar. Bu g’oyaning assosizligi shundaki: