Farmakologiya

Nazorat savollari
1. Chalg‘ituvchi vositalar deganda nimani tushunasiz?
2. Chalg‘ituvchi vositalarga nimalar kiradi?
3. Burishtiruvchi vositalarning qo‘llanilishi.
4. O‘rab oluvchi vositalar qanday qo‘llaniladi?
5. Burishtiruvchi vositalarga nimalar kiradi?
6. Ta’sirlantiruvchi vositalarning umumiy ta’siri.
Efferent nervlarga ta’sir etadigan vositalar
Efferent nervlarga parasimpatik, simpatik va harakat nervlari
kiradi. Ichki a’zolar funksiyasi parasimpatik va simpatik nervlar
orqali bajariladi. Harakat nervlari esa tana mushaklarining
qisqarishi va harakatini ta’minlaydi (2-rasm).

---

74
Simpatik va parasimpatik nervlar faoliyati bo‘yicha bir-biriga
zid — antagonistlardir. Parasimpatik nerv qo‘zg‘alganda ko‘z
qorachig‘ini toraytirsa, ko‘z ichki bosimini paraytirsa, ko‘z
akkomodatsiyasini spazm qilsa, so‘lak ajralishini kuchaytirsa,
bronxlarni toraytirsa bradikardiyaga sabab bo‘ladi va me’da-ichak
sekretsiyasi va harakatini oshiradi, simpatik nerv esa aksincha
o‘zgarishlarga sabab bo‘ladi (ko‘z qorachig‘ini, bronxlarni
kengaytiradi, taxikardiya bo‘ladi, qon bosimini ko‘taradi va
hokazo).
Bu ikkala nerv o‘z yo‘nalishida nerv hujayralaridan tashkil
topgan tuguncha (gangliy) hosil qiladi va shuning hisobiga
preganglionar hamda postganglionar qismdan tashkil topgan.
Parasimpatik nerv tugunlari (gangliysi) innervatsiyala-
nuvchi a’zoga yaqin yoki ularning o‘zida joylashgan, simpatik
nervniki esa orqa miyaga yaqin bo‘ladi. Bu degani, parasimpatik
nervning preganglionar qismi uzun bo‘lib, postganglionar
tolasi qisqa. Simpatik nervlarda esa buning aksi.