‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Razzoqov, sh. Tashmatov, N. ‘R m 0N 0y iqtisodiy ta’limotlar tarixi

partiyaviylik va boshqalar) siyosat bu mamlakatlar inqirozini 
kuchaytirdi. Buning oqibati esa barchaga ma’lum. XXR va VSR o‘z 
iqtisodiyotini isloh qilishda muhim yutuqlarga erishmoqda. 
Yuqoridagilardan shunday xulosa chiqarish mumkinki, iqtisodiy 
siyosatni ishlab chiqishda yakka-yu yagona nazariya yoki ta’limotga sof 
holda asoslanish qiyin. Amalda bir qancha nazariya va ta’limotlaming 
qorishmasidan foydalaniladi. Shuning uchun ham, mavjud iqtisodiy 
ta’limotlami sinchiklab o‘rganish va ulami ma’lum tarixiy, milliy, 
an’anaviy, ijtimoiy va boshqa sharoitlami hisobga olgan holda qo‘llash 
samarali natija beradi.
Har qanday nazariya, ta’limotning asosiy mezoni amaliy hayotdir.

---

MUHIM SANA, TUSHUNCHA VA IZOHLAR*
(GLOSSARIY)
Miloddan awalgi (m.av.) IV ming yillik 
— Sharqdagi dastlabki qul­
dorlik davlatlari paydo bo'ldi, ilk iqtisodiy qarashlar shakllandi.
Xammurapi 
(m.av. 1792-1750) — Bobil (Vavilon) podshosi toshga 
o‘yib yozilgan o‘z qonunlarida quldorlik tuzumining xarakterli belgilarini 
aks ettirgan (282 ta). Bu yodgorlik Parijda Luvr muzeyida saqlanmoqda.
Zardushtiylik 
(Zoroastrizm, otashparastlik) 
islomgacha 0 ‘rta 
Osiyo, Ozarbayjon va Eron xalqlarining dini. Bunda, ayniqsa, tabiatni 
va hayvonot dunyosini asrash va boshqa iqtisodiy masalalarga alohida 
urg‘u berilgan.
«Avesto» 
— Zardushtiylikning muqaddas to‘plami, oromiy yozuvida 
bitilgan. m.av. VII asrda Markaziy Osiyoda qadimgi davrdagi iqtisodiy 
hayot aks etgan. Mehnatga, chorvachilikka alohida e’tibor berilgan. Ko‘p 
qismi yo‘q bo‘lgan, to‘liq emas. Rus va o‘zbek tillariga tarjima qilingan. 
Bu kitob 2700 yil awal yozilgan bo'lib, unda «ezgu fikr, ezgu so‘z va 
ezgu amal» prinsiplari ilgari suriladi.
«Artxashastra» 
— m.av. IV-III asrlarda Hindistondagi siyosiy va iqtiso­
diy hayotni aks ettirgan. Ish haqi tushunchasi ish vaqti bilan ifodalangan.
Konfiitsiy 
(Kun-Szi, m.av. 551-479) — Xitoydagi konfutsiychilik 
iqtisodiy ta’limotining asoschisi. «Lunyu» suhbatlar va mulohazalar 
to‘plamini yaratgan. «Xalqlar otasi» iborasining muallifi. Oz iste’mol 
qilib, ko‘proq ishlashni targ'ib etgan. Odat bo‘yicha boshqarish tarafdori 
(ota-bola; podsho-xalq, oila kabi bo‘lishi kerak)
Legistlar 
- Xitoydagi (m.av.VI-III asrlar) iqtisodiy oqim. 
Konfutsiylikka qarshi. Boshqaruv qonunlar asosida bo‘lish tarafdori. 
Don masalasini hal qilish bosh vazifa deb qaraladi. Dehqonlami ro‘yxat 
qiUsh, soliq tizimini tartibga solish tarafdorlari.
«Guan-Szi» 
(m.av. IV asr) — Xitoydagi ijtimoiy-iqtisodiy asar, unda 
xo‘jalikni davlat tomonidan tartibga solish tizimlari mukammal berilgan.
* Izohlar tarixiy va mazmunan izchillik tartibida keltirilgan.

---