Фаоллик фазилатларини шакллантириш усуллари очиб берилган

Тарбияланувчи шахсини ҳурмат қилиш
- ўқувчиларни ижтимоий тарбиялашнинг 
муҳим тамойилларидан бири - уларнинг шахсини ҳурмат қилишдир. Бу тамойил 
инсонпарварлик муносабатидан келиб чиқади. Ўқувчи шахсини ҳурмат қилиш, уларга 
меҳр-муҳаббат кўрсатиш ва уларга ишониш шарт. Тажрибаларнинг кўрсатишича, 
қайердаки ўқувчиларга ҳурмат, муҳаббат, ишонч бўлса, шу ерда тарбиянинг таъсири 
самарали бўлади. Болаларга ҳурмат ва муҳаббат улар кучига куч қўшади, ўқитувчига 
нисбатан ҳурматни уйғотади. 
Тарбияда ўқувчининг ёш ва алоҳида хусусиятларини ҳисобга олиш
- тарбиянинг 
мазмуни, шакл ва методлари болаларнинг ёш ва савиясига қараб турли синфларда турлича 
бўлади. Болалар мактабда ривожланишнинг турли даврларини - болалик, ўсмирлик ва 
ўспиринлик босқичларини босиб ўтадилар. Шу даврлар ичида боланинг ахлоқий 
турғунлиги ривожланади, хулқи ва онги ўртасидаги уйғунлик вужудга келади. Тарбия 
беришда ҳар бир ўқувчининг шахсий хусусиятларини ҳам ҳисобга олиш катта аҳамиятга 
эга. Болаларнинг жисмоний ва маънавий ўсишида бир қадар умумийлик бор, бироқ 
болаларнинг тавсиф-хислатлари, қобилият ва майллари, қизиқишлари, иродавий 
сифатлари ҳар хил бўлади. Бу фарқлар уларнинг хулқида, ўқиши ва меҳнатида акс этади. 
Бир ўқувчига нисбатан фойдали методни бошқа ўқувчига нисбатан қўллаганда натижасиз 
бўлиб чиқиши мумкин. Шунинг учун ҳар бир ўқувчининг ўзгаришга хос бўлган 
хусусиятларини ўрганиш мақсадга мувофиқдир. 
Жамоада ва жамоа ёрдамида тарбиялаш
- тарбия жараёни ўқувчиларнинг жамоа 
бўлиб бирлашишлари, уларда манфаатдорлик бирлиги, ўзаро ёрдам туғйусини ўстиришга 
хизмат қилиши лозим. Туйғу ташкил этилган жамоа аъзоларининг қобилият ва 
истеъдодини ривожлантириш учун кенг йўл очади. Жамоада бола ҳар томонлама 
ривожланиши учун кенг имкониятга эга бўлади. Ўқувчилар аҳил жамоа бўлиб 
уюшганларидагина тарбиявий ишларини амалга ошириш анча енгил ва муваффақиятли 
бўлади, ҳар бир шахсга таъсир этади. Ўз манфаатини жамият манфаати билан қўшиб олиб 
бориш, ўзаро ёрдам каби фазилатлар, аввало, жамоада шаклланади. Ўқитувчи ҳамма вақт 
ўқувчилар жамоасига таянмоғи, уларни жамоа бўлиб турли ишларни бажаришга 
одатлантириб, жамоада яшаш ва ишлашга ўргатиб бориши лозим. 

---

45 
Тарбияда ўқувчи хулқидаги ижобий сифатларга таяниб, салбий хислатларини йўқотиб 
боришга эътибор қаратиш лозим. Маҳоратли педагоглар ўз ўқувчиларинг шахсий 
фазилатларини яхши биладилар. Тарбия мақсадини амалга ошириш учун бола хулқидаги 
ижобий сифатларга суяниб иш кўрадилар. Боладаги ижобий сифатларга таяниш, унинг 
салбий сифатларини йўқотиш, ёмон одатлардан қайтаришнинг энг яхши воситасидир. 
Тарбия муваффақияти мазкур масаланинг тўғри ҳал этилишига кўп жиҳатдан болиқ.