Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

 
Taxogeneratorlar - 
tezlik datchiklari kabi o’zgaruvchan tok dvigatellari, 
asinxron va sinxron bo’lishi mumkin. Taxogenerator yakoriga 
rostlanuvchi resistor bilan ketma-ket ulangan kuchlanish rele cho’lg’ami 
ulanadi. Taxogenerator dvigatel vali bilan mexanik ulangan bo’ladi.
Tezlikning impulsli induktsion datchigi
– diskret datchik bo’lib 
xisoblanadi. Bunda dvigatel yoki ishchi mashinaning valiga ulangan tishli disk 
(1) Disk tishlarining qarshisiga U
p
– manbaga ulangan o’lchov cho’lg’amli (3) 
doimiy magnit (2) joylashtiriladi. Cho’lg’amdan olinayotgan kuchlanish 
kondensator (C) orqali (U) kuchaytirgich kirishiga beriladi. Disk aylanganda 
uning tishlari bilan inductor orasidagi oraliq o’zgaradi va o’z navbatida bu 
magnit oqimining o’zgarishiga olib keladi. 7.1.6-rasm.

---

359 
Xolat datchiklari
– ishchi mexanizm yoki dvigatel vali xolatiga 
proportsional elektr signallarni olish uchun qo’llaniladi. Ushbu datchiklar 
analogli yoki raqamli bo’lbshi mumkin. Bularga io’l va chegaralovchi 
o’chirgichlarni, selsinlar, aylanuvchi transformatorlar, raqamli fotoelektrik 
datchiklar va boshqalarni misol qilish mumkin. 7.1.7-rasm.
7.1.7-rasm. Chegaralovchi o’chirgichlar. 
Elektromagnit tormoz qurilmalari
- TKG-160 TKG-200 
 
TKG-300 
 
TKG-400 TKG-500 TKG-600 TKG-700 TKG-800 tormoz qurilmalari xozirda 
keng qo’llanilmoqda. 7.1.8-rasm. 
Bunday qurilmalar asosan ko’tarib-tushirish mashinalarida tormozlab 
to’xtatish yoki yuritma ishlamay turganda tormozda tutib turish maqsadlarida 
qo’llaniladi. Elektr yuritma rusumiga qarab quyidagi shartli belgilar 

---

360 
qo’llaniladi: TKT- MO seriyadagi o’zgaruvchan tok elektromagnitli; TKP - MP 
seriyadagi o’zgarmas tok elektromagnitli; TKG – TE seriyadagi elektrogidravlik 
turtkichli. 
TKG - tormoz qurilmalari yuritma va mexanik qismdan iborat. 
Ishlamayotgan yuritmada richag tizimidagi siqilgan prujina kolodkalarni tormoz 
shkivi yuzasiga qattiq bosib tormoz rejimini ta’minlab turadi. Yuritma ishga 
tushganda esa prujina ta’siridan richaglar ajralib kolodkalarni bo’shatadi va 
shkivni tormoz rejimidan chiqaradi. [1,3]