Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

Uzgarmas tok motorini EYuK funksiyasida avtomatik yurgizish
-
5.2.4-rasmda o’zgarmas tok mashinasini EYuK funksiyasida boshkarish
sxemasi kursatilgan. Yurgizish uch pogonasi reostat vositasida amalga 
oshiriladi. Yakor zanjiriga kuchlanish relelari KU1,KU2,KU3. paralel ravishda 
ulangan. Yurgizish tavsifidan relelar ishga tushishi kerak bulgan yakor EYuK 
aniklanadi.
e = k F
(5.2.6)
 
Magnit oqim uzgarmmas bulganda EYuK tezlikka proporsional buladi 
Tezlik kiymatlari yurgizish tavsifidan olinadi va boshkaruvchi relelar shu 
kiymatlarga sozlanadi.
Boshkaruv sxemasini ishlash prinsipi kuyidagicha. Boshkaruv 
zanjiridagi yurgizish tugmasi "Yur" bosilganda asosiy kuch kontaktori KL 
boshkaruv chulgami zanjiri berkiladi va tok utadi. Bunda kuch zanjiridagi KL 
kontaktori ulanib motor to’la reostat bilan ishga tushadi. Tezlik kiyati ga 
etganda rele KU1 ishga tushadi va K1 kontaktorni ulaydi va birinchi pogona 
kiska tutashtiriladi. Tezlik grafigi b nuktadan v nuktaga kuchadi va v-g kesma 
buyicha uzgaradi. Tezlik ga teng bulganda ikkinchi rele KU2 ishga tushadi va 
ikkinchi pogona ajratiladi. Tezlik grafigi g nuktadan d nuktaga utadi va d-e 
kesma buyicha tezlik osha boshlaydi. Tezlik ga etganda KU3 rele oxirgi 
pogonani ajratadi va yakor zanjiri kiska tutashtiriladi. Motor tabiiy tavsifga 
chikadi va yurgizish jaraenini tugaydi. 
5.2.4-rasm. Uzgarmas tok motorini EYuK funksiyasida avtomatik yurgizish 
sxemasi. 

---

268 
5.2.4.
O‘zgarmas tok motorlarining mexanik xarakteristikasi 
Motor valiga ta’sir etuvchi qarshilik momentining ortishi bilan motorning 
aylantiruvchi momenti ortadi, kamayishi bilan esa kamayadi. Bunda motorning 
aylanish chastotasi ham o‘zgaradi. Motor aylantiruvchi momentining o‘zgarishi 
bilan uning aylanish chastotasi qay tarzda o‘zgarishini ifodalovchi 
n = f(M)
bog‘lanish elektr motorning mexanik xarakteristikasi deb ataladi.
O‘zgarmas tok motorlari uchun mexanik xarakteristika tenglamasi uning 
quyidagi asosiy ko‘rsatkichlari, ya’ni: 
ifodalar birgalikda yechilib aniqlanadi. (5.2.7) 
Bu tenglamalar sistemasidan