O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

13.2.Xorijda innovatsion faoliyatda moliyalashtirish usullari 
 
Sanoati rivojlangan mamlakatlarda innovatsion jarayon kapitalni ham 
xususiy, ham davlat manbalaridan oladi. AQShda va Yevropa mamlakatlarida 
ularning ulushlari taxminan teng, Yaponiyada xususiy investitsiyalar ulushi 80% 
dan ortadi. Moliyalashtirishning eng mobil shakli – venchurli (tahlikali) kapitaldir, 
u xususiy manbalarning ustunligiga asoslanadi. 
 
Innovatsion jarayonlarning rivojlanishi uchun innovatsion jarayonning 
belgilab beruvchi xalqasi bo‘lmish ITTKI ni moliyalashtirish katta ahamiyatga ega.
Quyidagi jadvaldan ko‘rinib turganiday, turli davlatlarda ITTKI ni 
moliyalashtirishda davlat va biznes sektorlarni ulushi farqlanadi.

---

324 
13.2- jadval 
Turli mamlakatlarda ITTKIni moliyalashtirishda davlat va biznes 
sektorlarini roli.
193
 
 
 
Mamalakat 
 
ITTKIga 
xarajatlar, mlrd. 
AQSh doll.
 
ITTKIni moliyalashtirishda 
sektorlarni ulushi, % 
 
bisnes 
davlat 
boshqa 
manbalar 
AQSh 
312 535 
64 
31 
5 
Yaponiya 
118 026 
75 
18 
7 
Germaniya 
61 712 
67 
30 
3 
Fransiya 
40 363 
52 
38 
10 
Buyuk Britaniya 
32 197 
44 
33 
23 
Xitoy 
115 197 
67 
26 
7 
Kanada 
22 702 
47 
34 
19 
Ispaniya 
13 208 
48 
41 
11 
Rossiya 
16 669 
30 
62 
8 
Polsha 
2 895 
30 
61 
9 
Koreya 
Respublikasi 
31 632 
75 
23 
2 
 
Masalan, Yaponiya, Germaniya, Koreya, AQSh va Xitoy davlatlarida ITTKI 
ni moliyalashtirish hajmining 60% dan ortig‘I biznes sektorga to‘g‘ri 
keladi.Ushbu sohani moliyalashtirishda davlat ulushi yuqori bo‘lgan davlatlarga 
esa Rossiya, Polsha, Fransiya kabi mamlakatlar kiradi. 
AQShda moliyaviy resurslar davlatdan Federal va munitsipal byudjetlar
orqali (1998 yilda 49%) hamda xususiy firma va tashkilotlardan (1998 yilda 
46,7%) kelib tushadi. Universitetlar, kollejlar va xususiy nohukumat fondlarining 
ITTKI ni moliyalashtirishdagi ulushi 5% dan kamroq. AQSh da innovatsiyalarni 
davlat tomonidan qo‘llab - quvvatlash tizimi uchun so‘nggi yillarda dasturiy-
maqsadli yondashuv xos bo‘lib qolmoqda. Bunda moliyaviy resurslar ustuvor 
texnologiya (biotexnologiyalar, energetika, elektronika, sog‘liqni saqlash) hamda 
tarmoq yo‘nalishlari (aerokosmik, harbiy-sanoat va h.k. sohalar)da jamlanmoqda.
Chunonchi, aviakosmik sanoatda ITTKI ning taxminan to‘rtdan uch qismi 
davlat assignatsiyalariga to‘g‘ri keladi. 
193
Шадиева Д.Х. Роль государственно-частного партнѐрства в финансировании инновационной 
деятельности// Бизнес-эксперт. - Ташкент, 2014.-№ 4. - С. 60

---

325 
Yevropa mamlakatlarida xuddi shu tarzda yuqori fan sig‘imli ishlab 
chiqarishning va yuksak texnologik mahsulotlarning ahamiyati oshib bormoqda. 
ITTKI ni davlat tomonidan moliyalashtirish tizimida innovatsion jarayonni 
bevosita hamda bilvosita qo‘llab-quvvatlash shakllari va samarali usullari (soliq 
imtiyozlari, imtiyozli davlat krediti, amortizatsiya ajratmalarini hisobdan chiqarish) 
uyg‘unlashtiriladi. Davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning bunday tipi Fransiya, 
Avstriya, Shvetsiya va boshqa mamlakatlarda faol qo‘llanilmoqda. Bunday 
moliyalashtirish manbalarining aynan davlatning qo‘lida bo‘lishi innovatsion 
faoliyatni rivojlantirishning qudratli rag‘batiga aylanadi.