|
14- mavzu. Zamonaviy yarmarkalar va xalqaro savdoni tashkil etish.
Reja:
10.1.
Yarmarka va ko‘rgazmalarni tashkil etishning yangi davrdagi o‘ziga xos
xususiyatlari.
10.2.
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yarmarksi va ko‘rgazmalarinng o‘ziga xos
xususiyatlari.
10.3.
Zamonaviy yarmarkalarda savdolashuvning auktsion turi va auktsionli
savdoni tashkil etish.
14.4. O‘zbekiston Respublikasida xalqaro paxta yarmarkasi.
14.5. Xalqaro sanoat yarmarkasi va koperatsion birja.
10.1.
Yarmarka va ko’rgazmalarni tashkil etishning yangi davrdagi o’ziga
xos xususiyatlari.
Tovarlar bozorida kon‘yunktura va marketing tadqiqotlari natijalaridan
foydalangan xolda, ulgurji savdoning yangi shakl va usullarini qo‘llashgina firma va
korxonalarga mustaxkam pozitsiyalarni egallash imkoniyatini beradi. Xususan
yarmarka, ko‘rgazmalarda, birja va auktsionlarda ulgurji savdoning samarali
219
usullaridan foydalanib muntazam ishtirok etish tijorat faoliyatining barcha
yunalishlarida peshqadamlik qilib borishning muhim garovidir.
Turli shakldagi ulgurji savdolari ichida eng muhimi va zamonaviysi yarmarka
va ko‘rgazmali savdolar bo‘lib, ular faoliyatilari yunalishlarini tarixiy nuqtai
nazardan Nijniy Novgorod yarmarkasi faoliyati misolida yaqqol ko‘rishmiz
mumkin.
Yarmarka va ko‘rgazmalarining samarasi ko‘p jihatdan ularning tijorat
xizmatlari tarkibida informatsiya xizmatining tashkil etilganligi, bozordagi vujudga
kelgan vaziyat va xolatlar haqida o‘z vaqtida va to‘liq axborotni tashkilotchilarga
yetkazilib berishishi imkoniyatlariga bog‘liqdir.
Keng ma‘noda informatsiya yoki axborot deganda, shaklidan qat‘iy nazar
voqea, hodisa, yuz berayotgan jarayonlar, dalillar, shaxslar haqidagi yangilik
unsuriga ega xabar, ma‘lumot tushuniladi. Shuning uchun ham tovar va xizmatlar
bozoridagi vaziyatni harakterlovchi xabar va ma‘lumotlar tijorat max‘lumotlari
ichida eng muhimi hisoblanadi.
Tijorat informatsiyasini yig‘ish zaruriyati quyidagilar bilan bog‘liqdir:
Aholi talabi va unga ta‘sir etuvchi omillar;
Tovarlar taklifi;
Ulgurji xaridorlar;
Korxona raqobatbardoshligi va saloxiyati (potentsial) imkoniyatlari bilan
bog‘liqdir.
Qaror qabul qilish uchun aholi talabi, ularga ta‘sir etuvchi omillar, yarmarka
qatnashchilari va ekzebitorlari taklifi haqidagi ma‘lumotlar nixoyatda muhim
hisoblanadi. Talabni o‘rganish uni joriy o‘zgarishlarini aniqlashga, xarid qilish
motivlarini, taklif etilayotgan tovarlarni narxlari nechog‘lik o‘z xususiyatlariga va
yarmarka qatnashchilari xarid qudratlariga mos bo‘lishliligi darajalarini aniqlashga
yordam beradi.
Yarmarka qatnashchilari - xaridorlar talablarini belgilovchi omillar qatoriga,
ularning moliyaviy imkoniyatlari va bozordagi raqobatbardoshlik axvoli,
faoliyatining
ixtisoslashuvi,
mutaxassislarining
malaka
darajasi,
faoliyat
220
ko‘rsatayotgan xudud aholisining tarkibi, ularni urf-odati, milliy an‘analari, ularni
daromadlari darajasi va boshqalarni kiritish mumkin.
Yig‘ilgan informatsiya - axborotni o‘z vaqtida qayta ishlash, taxlili qilish
qayta realizatsiya qilish uchun xarid qilinayotgan tovar assortimenti va xajmini aniq
belgilashga yordam beradi va yarmarka, ko‘rgazma qatnashchilari zarar ko‘rish
qaltisliklarini kamaytiradi.
Zamonaviy yarmarka va ko‘rgazmalarining o‘ziga xos xususiyatlaridan yana
biri ular ilmiy-texnika taraqqiyoti, informatsion texnologiyalar rivojlanagan bir
davrda amalga oshirilmokda, bunda har qanday faoliyat turida bo‘lgani kabi,
yarmarka va ko‘rgazmalardagi tezkor va to‘la informatsiyaning ahamiyati
nixoyatda katta. Bunaqa informatsiyalar na milliy, na vaqt, na makon chegaralarini
tan olmaydi.
Zamonaviy yarmarka ko‘rgazmalar xususiyatlarini tariflamoqchi bo‘lsak yana
bir marotaba Nijniy Novogrod yarmarkasining 2002 yilga mo‘ljallangan tabirlar
mavzusiga bir nazar tashlasak bo‘ladi:
Umumiy nomi ―Forum 2002‖ da quyidagi ko‘rgazmalar rejalashtirilgan edi:
- 11-14 aprelda ―Rossiya mebellari‖ mavzusida mamlakat mebel ishlab
chiqarish sanoati mas‘ul xodimlari ishtirokidagi konferentsiya.
- 14-17 mayda ― Buyuk daryolar- ICEF‖ . U Xalqaro ilmiy-sanoat forumi,
―Buyuk daryolar xavzalari va kirgoklari xududlarining rivojlanishi‖ mavzusidagi
konferentsiya.
- 29-may-2 iyun 111inchi Butun Rossiya avtoforumi. ― Rossiya avtomiobil
sanoati rivojlanishi muammolari i istiqbollari‖ mavzusidagi konferentsiya,
―Avtosalon‖ Rossiya avtomobillari maxsus ko‘rgazma.
- Avto komponentlar, Avtotexxizmat, Motovelotexnika, Avtomobillarga
yoqilg‘i quyish shaxobchalari. Garajlar va to‘xtash joylari, Logistika, Svarka kabi
mavzularda uchrashuvlvr suxbalar, anjumanlar o‘tkazildi.
- ― Yagona Rossiya‖, Butunrossiya ilmiy sanoat formumi.
- 4-9 sentyabrda ― Interkontakt‖ konferentsiyaning xalqaro qismi. Dasturda
degustatsiya tanlovi o‘tkazilishi ko‘zda tutilgan.
221
- 25-28 sentyabrda ― Tarbiya. Maorif, Karera‖ mavzusida 11- Xalqaro forum
dasturida, o‘quv texnikasi, tarbiya va ta‘lim berishning yangi texnologiyasi va
usullari. Yangi o‘quv qo‘llanmalari, bo‘sh lovozimlar ko‘rgazmalari.
- 11-13 oktyabrda ― Zoodunyo‖ mavzusidagi xayvonot i va uy xayvonlari
(Itlar, mushuklar va b.) ko‘rgazmalari o‘z faoliyatlarini olib bordilar.
Nijniy Novogorod yarmarkasining internetdagi saytidan ma‘lum bo‘lishicha
reja to‘la bajarimokda, ustiga –ustak yanada boyitilmokda masalan: 24 inyunda
rejadan tashqari Xitoy Xalq Respublikasi rasmiy delegatsiyasi tashrif buyurdi. 23
iyundan ― Yarmarkada o‘ynab qol!‖ mavzusida Rossiya yoshlar madaniyat markazi
o‘zining doimiy yarmarkadagi dasturlarini boshlab yubordi. Dasturda Gala-kontsert,
―Buyuk Volga‖ davra suhbati, A.D.Saharov nomli san‘at bayrami, davrimizning
mashxur musiqachilari ishtirokidagi bayram tantanalari, Volgabo‘yi federal
okrugidagi Rossiya Prezidenti Vakili S.V.Kirienko ishtirokidagi davra suhbati va
boshqalar o‘tkazildi. Bularning hammasi Nijniy Novgoroddagi yarmarka Rossiya
xalqi xayotidagi ahamiyati nixoyatda kattaligini ko‘rsatib turishi bilan birga uning
kelajagi ham ana shu yarmarka bilan bog‘liqligini yana bir bor tasdiqlamokda.
Tadbirlarni
nechog‘lik
jiddiy
tashkil
etilayotganligini
faqat,
―AVTOFORUM-2002‖ dasturidagi eksponatlar tasnifi bilan ifoda etish bilan
tasavvur etish mumkin, Rossiya avtomobillari, Xorijiy Avtomobillar, Yukbop, engil
avtomobillar,
Avtobuslar,
maxsus
va
Ixtisoslashtirilgan
avtotexnika,
Elektromobillar, Turli Tyuning namunalari, avtodizayn, texnologiya va loyixalar
ko‘rgazmasi, Menejment ishlovlari-ishlab chiqarishni tashkil etish, sifatni
boshqarish va boshqa mavzulardagi eksponatlar namoyish etildi.
― Avtotexxizmat‖ mavzusidagi dasturda esa: Texnik xizmat shaxobchasi;
Remon, xizmat, yoqilgi kuyish shaxobchalari; Moy almashtirish, tozalash, g‘ildirak
yamash, G‘ildirak protektorini tiklash; Nazorat asboblari, kompressorlar, uskana,
materiallar, Avtomobillarni remont qilish bo‘yicha adabiyotlar, yo‘l va yo‘l
qurilish texikalari , harakat xavfsizligi anjomlari, yo‘l ko‘rsatkichlari, avtomobilllar
aksessuarlari va boshqalar namoyish etildi.
Yarmarka qatnashchilari uchun urnatilgan to‘lovlar ham ramziyligi bilan
mashxur bo‘lib, ishtirokchilar doirasini kengligini ta‘minlaydi. Masalan har bir
222
yarmarka qatnashchisidan faqat 50 shartli AQSh dollari miqdorida to‘lovlar talab
qilinadi. ishtirokchi taxminan shu pul miqdorida baholangan yarmarka haqidagi
ma‘lumotlar, qatnashchilar haqidagi ma‘lumotlar, beydjik (daftar, qalam,
jomadoncha), hamda yarmarkada rejalashtirilgan qatnashchilar ma‘ruzalari mantlari
bilan ta‘minlanadilar.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, yarmarka va ko‘rgazma savdosi, savdo
qatnashchilari xohish-istaklariga, mamlakatda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar,
iqtisodiy va sisyosiy hayotda yuz berayotgan an‘ana va yo‘nalishlarga muvofiq
bozor sharoitida muhim xo‘jalik sub‘ekti sifatida faoliyat ko‘rsatishi mo‘ljallangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
