Бухгалтерия ҳисоби назарияси

11.4-расм. Касса муомалаларини ҳисобга олиш жараёни.
11.5. Кассадаги нақд пулларни инвентаризация қилиш ва 
натижаларини расмийлаштириш тартиби. 
Касса инвентаризацияси бир ойда бир марта ўтказилиб, унинг натижаси 
акт-таққослаш ведомости тузилади. Инвентаризация вақтида пул кам чиқса, у 
моддий жавобгар шахсдан ундириб олинади, ортиқча чиқса, у ҳолда давлат 
бюджетига ўтказилади. 
Текширишни амалга ошириш жараёнида бухгалтер қуйидаги тартибга 
риоя қилиши керак: 

кассани текшириш кассир иштирокида амалга оширилади; 

кассани текшириш пайтида барча касса жараёнлари тўхтатилади. 
Агар хўжалик юритувчи субъектда бир нечта касса мавжуд бўлса, ўтказиш 
 
Касса 
кирим ордери
 
Касса 
чиқим 
Касса кирим ва чиқим 
ордерларини қайд 
 
Касса китоби 

---

130 
ҳолида бухгалтер барча кассаларни муҳрлайди. Касса калити кассирда, муҳр 
эса бош бухгалтерда қолади. 

кассадаги нақд пуллар ва қимматбаҳо қоғозлар кассир ва бош 
бухгалтер иштирокида бирма-бир санаб чиқилади. Пуллар қандай ҳолда 
бўлишидан қатъий назар, тўлиқ санаб чиқилиши лозим. Банк ўрамидаги 
пуллар ҳам ўрамидан олиб, саналади. Санаш тугагач, далолатнома тузилади. 
Далолатномада кассадаги пуллар белгилари бўйича алоҳида кўрсатилади ва 
уларнинг тўлиқ суммаси ёзилади. Далолатномага тафтиш ҳайъати, бош 
бухгалтер ва кассир имзо чекади. Касса харажат ордери билан 
расмийлаштирилмаган турли хилдаги тилхатлар, ведомостлар ва счётлар 
текшириш жараёнида ҳисобга олинмайди; 

кассадаги саналган пулларнинг ва қимматбаҳо қоғозларнинг ҳаммаси 
шу хўжалик юритувчи субъектга тегишли ҳисобланади, чунки бошқа 
хўжалик юритувчи субъектлар ва шахсларнинг пуллари ва қимматбаҳо 
қоғозларини хўжалик юритувчи субъект кассасида сақлаш тақиқланади.