Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

akmanlar
, Garamanyňka hem 
garamanlar
diýlipdir. Hytaý türkmenleriniň dilini we taryhyny öwrenen 
moskwaly akademik E.R. Tenişewiň ýazmagyna görä, Samarkantdaky 
Nurata türkmenleriniň (salyrlaryň) bir bölegi 1370-nji ýylda Hytaýa 
göçüp, Pekinden 50 kilometr uzaklykdaky Sýunhua welaýatynda 
ýerleşýär. Olara salarlar diýilýär. Bu salarlar Akman we Garamany 
özleriniň mukaddes taýpabaşylary hasaplaýarlar. Hatda şu ýerdäki 
Geýszi şäherinde olar Garamanyň mazaryny hem görkezýärler. Akban 
diýen taýpa ady adaý gazaklarynyň düzüminde-de bar.
Şeýle-de bolsa, garamanlara seredende, akmanlaryň sany az 
bolmaga çemeli, çünki bu taýpa Türkmenistanda duş gelmeýär. Ol hazir 
Türküstan şäheriniň etegindäki Şaştöpe (Täçdepe) obasynda, Buhara 
oblastynyň Garaköl we Alat raýonlatynda ýaşaýan salyrlaryň düzüminde 
saklanyp galypdyr.
Garamanlar
weli Hytaýdan başlap, Gündogar Ýewropa ýurtlaryna 
çenli ýaýrapdyrlar. Olar Orta Aziýada, Hytaýda, Makedoniýada, 
Bolgariýada, Türkiýede, Yrakda, Siriýada, Kawkazda duş gelýärler. 
Türkiýede şu garamanlar tarapyndan ösdürilip ýetişdirilen goýunlaryň 
bir görnüşine-de garaman goýunlary diýilýär. Z.Ş.Nawşirwanowyň 
şaýatlyk etmegine görä, garaman diýen türkmen taýpasy Krymda-da 
ýaşapdyr. Ol Saltykbabanyň ýolbaşçylygynda 1263—1264-nji ýyllarda 
Arzyrumdan Kryma göçüp gelipdir. Hatda Krymda Garaman diýen ýer 
atlary hem duş gelýär.

---

39
Kiçiaga, ýalawaç we garaman Türkmenistandaky salyrlaryň uly üç 
bölüminiň atlarydyr.
Indi 
akman
we 
garaman
sözleriniň aňladýan manysy barada 
gürrüň edeliň. Ýokarda ýatlanyşy ýaly, rowaýatlar we olara esaslanýan 
alymlaryň köpüsi Akman we Garaman sözlerini taýpabaşylaryň ady 
hasaplaýarlar. Hatda Abylgazynyň “Türkmenleriň şejeresi” diýen 
işinde ýazyşyna görä, Syrderýa boýlarynda ýaşaýan türkmenler X—
XI asyrlarda Garaman begiň ýolbaşçylygynda uly il bolup Maňgyşlaga 
göçýärler. Biziň pikirimizçe, Akman we Garaman diýen adam atlary bu 
etnonimlerden soň ýüze çykypdyr, ýagny ol serkerdelere taýpalarynyň 
ady dakylypdyr. Bu atlaryň düzümindäki