Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

YER  OSTI  SUVLARI  OQIMINING  HARAKAT  TEZLIGINI
ANIQLASH  MAQSADIDA  ISHLATILADIGAN  KIMYOVIY
INDIKATORLARNING  KERAKLI  MIQDORI
(V. D. Babushkindan)
Indikatorlar 
Miqdori, kg 
Asosiy (markaziy) va kuzatish 
burg‘i quduqlari oralig‘i 
masofasi, m 
Natriy xlor 
10—15 
5—7 
Natriy xlor 
5—10 
3—5 
Ammoniy xlor 
3—5 
2—5 
Litiy xlor 
0,010—0,015 
2—5 
19.3.3.  YER  OSTI  SUVLARI  OQIM  TEZLIGINI
ELEKTROKIMYOVIY  USUL  YORDAMIDA
ANIQLASH
Elektrokimyoviy usul, yer osti suvlari oqimiga elektrolitlar (ammoniy
xlor, natriy xlor tuzlari) ta’sir etdirish yo‘li bilan suvning elektr o‘tkazuv-
chanligi o‘zgarishi holatlariga asoslangan. Elektrolitlar harakati va suv
oqimining elektr tokini o‘tkazishini maxsus qurilmalar yordamida amalga
oshiriladi (19.7-rasm). Bu usul avvalgi ikki usuldan oddiyligi va markaziy
quduq bilan kuzatish quduqlari orasidagi suv oqim qarshiligini doimiy
ravishda uzluksiz kuzatish va milliamperlarda aniqlash imkoniyatini be-
radi. Tok kuchining oshishi suvning minerallashish darajasi oshishiga,
suv oqimi elektr o‘tkazuvchanligining kamayishiga olib kelishini ko‘rsa-
tadi. Bu usul asosan kam minerallashgan suvlar uchun qo‘llaniladi. Na-
tijalarni qayta ishlash yuqoridagi usullardagi kabi olib boriladi. Chiz-
mada elektr tok kuchining o‘zgarishi ordinatalar, vaqt abssissalar o‘qida
ko‘rsatiladi.

---

2 5 0
Shuningdek, hozirgi vaqtda yer osti suvlari oqim tezligini aniqlashning
geofizik, radioizotop usullari ham mavjud. Radioizotop usuli amaliyotda
kam  ishlatilsa-da,  geofizik  usul  o‘zining  nihoyatda  keng  qo‘llanilishi
bilan ajralib turadi.