Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

HAR  XIL  TOG‘  JINSLARINING  HAQIQIY  FILTRATSIYA  TEZLIGINI
ANIQLASH UCHUN  KERAK  BO‘LGAN  BO‘YOQLARNING  HAR  10  M
MASOFA  UCHUN  TAXMINIY  MIQDORI
(V. D. Babushkindan)
Tog‘ jinslari 
Buyoqlar, har 10 m 
masofaga 10 g  
(quriq holatda) 
Gil 
Qum 
Yoriqli qoya 
toshlar 
Karstli 
Fluoressein 
5—20 
2—10 
2—20 
2—10 
Eozin 
5—20 
2—10 
2—20 
2—10 
Eritrozin 
10—40 
10—30 
10—40 
10—40 
Qizil kongo 
20—80 
20—60 
20—80 
20—80 
Metilen sinkasi 
20—80 
20—60 
20—80 
20—80 
Havorang anelin 
20—80 
20—70 
20—80 
20—80 
Qizil ponso 
10—40 
10—30 
10—40 
10—40 
19.3.2.  YER  OSTI  SUVLARI  OQIM  TEZLIGINI
KIMYOVIY  USUL  YORDAMIDA  ANIQLASH
Mutaxassislar kimyoviy usulni chuqur bo‘lmagan suvli qatlamlarda
harakat  qiluvchi  yer  osti  suvlari  uchun  qo‘llashni  afzal  deb  bilishadi
(Sedenko, 1979). Kimyo-
viy  usulni  qo‘llash  maq-
sadida natriy xlor, ammo-
niy xlor, litiy xlor eritma-
la r id a n   f o yd a la n ila d i.
Usulni  ishlatish  mexa-
nizmi kalorimetrik usulga
o‘xshab ketadi — eng av-
valo, kimyoviy tahlil aso-
sida suv tarkibidagi tabiiy
holatdagi xlor ionlarining
miqdorini har 2—3 soatda
namuna olish yo‘li bilan
sutka davomida o‘zgarish
qonuniyatlari  to‘g‘risida
ma’lumotga ega bo‘lina-
di.  Buning  uchun  asosiy

---

2 4 9
quduqqa  yuqoridagi  indikatorlardan  birortasi  olinib  (natriy  xlor  tuzi
ishlatilgani ma’qul), talabga muvofiq holda eritma tayyorlanadi (19.3-
jadval). Tayyorlangan eritma asosiy quduq orqali suv oqimiga qo‘shiladi.
So‘ngra,  kuzatish  quduqlari  orqali  avvalgdek  2—5,  keyin  har  15—30
minutda suv namunasi olinib, tarkibi shu zahotiyoq dala kimyoviy la-
boratoriyasi yordamida aniqlanib boriladi (19.6-rasm).
Olingan natijalar yordamida chizma chizilib, yer osti suvining hara-
kat  tezligi, filtratsiya  koeffitsiyenti mavjud formulalar asosida aniq-
lanadi.
19.3-jadval