Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

Xususiy  injener-geologik  klassifikatsiyalar  tog‘  jinslarining  ayrim
injener-geologik xususiyatlarini (cho‘kuvchanligi, nuraganlik darajasi,
mustahkamligi,  suv  o‘tkazuvchanlik  koeffitsiyenti  va  h.k.),  tarkibini
(granulometrik, kimyoviy va h.k.), yotish holatlarini, nurash jarayoniga
qanchalik  uchraganlik  darajalarini  va  boshqa  xususiyatlarini  hisobga
olgan holda tuziladi (11.2-jadval).
11.2-jadval
QOYA  VA YARIM  QOYA  TOG‘  JINSLARINING  NURAGANLIK
DARAJASI
1
  BO‘YICHA  KLASSIFIKATSIYALANISHI
(QMQ  bo‘yicha,  V. D. Lomtadzedan,  1978,  1984)
Nuraganlik darajasi 
Nuraganlik koeffitsiyenti, 
K 
Nuraganlik darajasini 
ko‘rsatuvchi belgilar 
Nuramagan (monolit 
holatda) 
K
vs
=1 
Jinsda nurash alomatlari yo‘q 
Kam nuragan 
1 K
vs
 0,9 
Jins yoriqlardan iborat. Ayrim 
bo‘laklar bir-birlaridan ajrab 
turadi 
Nuragan 
0,9 K
vs
 0,8 
Jins yirik xarsanglar, chaqiq 
toshlar holatida yotadi 
O‘ta nuragan 
K
vs
 0,8 
Jins yirik bo‘lmagan har xil 
o‘lchamdagi chaqiq toshlarga, 
qumlarga aylangan 
1 
Nuraganlik  darajasi  (K
vs
)  deganda,  nurash  jarayoniga  uchragan  tog‘  jinslari
zichligining (
g
n
) nurash jarayoniga uchramagan tog‘ jinslari zichligiga (
g) bo‘lgan nisbati
tushuniladi  va  ushbu  formula  bilan  ifodalanadi: 
n
vs
K



.
13—M.Sh. Shermatov

---

1 9 4