Moyni qabul qilgich; 6 moy kelish kanali. 8-rasm. Reaktiv sentrifuganing ishlash sxemasi

TA’MINLASH TIZIMI
7.1. Korbyuratorli dvigatellarda ishlatiluvchi benzinlarning
xossalari to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar
Xalq xo‘jaligida yonilg‘i-energiya imkoniyatlaridan tejamli foy- 
dalanish-iqtisodiy vazifalarimizdan biridir. Bu vazifani muvaffaqiyatli 
bajarish uchun mutaxassislarimiz, injener-texnik xodimlarimiz qishloq 
xo‘jaligi 
ishlab 
chiqarishida 
ishlatiladigan 
yonilg‘i-energetika 
vositalarini yaxshi bilishlari kerak boiadi. Traktor va avtomobillami 
samarali ishlatishda yonilgini tejamli ishlatish muhim hisoblanadi. 
Buning uchun boiajak mutaxassislar yonilgi to‘g‘risida kerakli 
maiumotlarga ega boiishlari kerak.
Y onilgilar ikki qismdan iborat, ya’ni yonuvchi va yonmaydi- 
gan. Yonuvchi qismi organik birikmalar majmuyidan iborat boiib, 
ularga uglevodorod, vodorod, kislorod, azot va oltingugurtlar kiradi.
Yonmaydigan qismiga mineral aralashmalar (chang va loyqa- 
lar), kullar va suv parlari (namlik) kiradi. Birinchisi yonilgiga ish­
lab chiqarish davrida atrof-muhitdan, tashish va saqlash jarayonida 
tushsa, ikkinchilari esa yonilgini kimyoviy tarkibida boiadi.
Yonuvchi qismining tarkibi.
Uglerod С - yonilgining asosiy yonuvchi qismini tashkil etadi. 
Tarkibida uglerodning ko‘p boiishi, uning qiymatini oshiradi. 
Asosan 50...70% atrofida boiadi.
Vodorod H
2
- yonuvchi qismida muhimligi jihatidan ikkinchi 
o‘rinda turadi. Uning miqdori 25% atrofida boiadi.
Kislorod O
2
- yonilgi tarkibida yonadi, lekin issiqlik chiqar- 
maydi. Uning miqdori 0,5...4,5% gacha boiadi.
Azot N
2
- yonmaydi. Yonilgi tarkibida 0,5...1,5 % gacha boiadi.
Oltingugurt S - yonganda ma’lum miqdorda issiqlik ajralib 
chiqadi. Lekin yonishdan hosil boigan mahsulot 
SO2 
va 
SO3 
angid- 
ridlar zararli boiib, metall yuzalarida gazdan va suyuqlikdan 
korroziyani hosil qiladi. Neftda 0,1...4 % atrofida boiadi.
225

---

Kul A - yonmaydigan qism bo‘lib, zararli aralashma hisoblanadi. 
U abraziv yeyilishni ko‘paytiradi. Agar kul A ko‘p bo‘lsa, yonilg‘ini 
yonish issiqligini va o‘z-o‘zidan yonish haroratini pasaytiradi.
Suv parlari (namlik) W - zararli aralashma bo‘lib, hosil bo‘lgan 
issiqlikning bir qismini o‘ziga oladi va korroziyani ko‘paytiradi.
Yonilg‘ilar har xil agregat holatida bo‘lishi mumkin. Ular kelib 
chiqishi bo‘yicha quyidagi turlarga bo‘linadi, 7.1-jadval.