O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

tuxum yo'li funksiyasini o'taydi. Erkagida m axsus urug' yo'li bo'lm aydi,
urug1 yo'li funksiyasini mezonefrik buyrakning oldingi qismidan o'tuvchi
Volf kanali bajaradi.
Ikki xil nafas oluvchilar p aleozoyn ing devon davrida paydo bo'lib,
paleozoy oxiri va m ezozoy boshida k en g tarqalgan. H ozirgi davrda
ikkita turkum vakillari uchraydi.
1. Bir o 'p k a lila r (M o n o p n e u m o n e s) tu rk u m i 
vakili neoseratod
Sharqiy Avstraliyaning Kvinslend daryosida uchraydi. U zunligi 175 sm,
o'pka xaltasi toq, jabralari yaxshi rivojlangan. O 'pka va jabralar bilan
nafas oladi. N eoseratod o'sim lik qalin o'sgan, yozda suv kam ayib,
kislorod kam b o'lgan havzalarda ham yashay oladi. Bunday hollarda
baliq suv yuzasiga ko'tarilib, o'pkasi bilan nafas oladi. Kuzda suvning
ko'payishi bilan jabralar orqali nafas oladi. Ko'p vaqtini su v tubida
o'tkazadi, qisqichbaqasim onlar, chuvalchanglar va m olluskalar bilan
oziqlanadi. Sentabr — oktabr oylarida o'simliklar orasiga tuxum qo'yadi.
2. 
Q o'sh o 'p k a lila r (D ip n e u m o n e s) tu r k u m ig a
tropik Afrikada
tarqalgan protopterus va Amazonka vodiysida yashaydigan lepidosiren
kiradi. Lepidosiren tanasining uzunligi 125 sm gacha, protopterusniki
140 sm g a c h a k e la d i. Q o 'sh o 'p k a lila rn in g jabrasi re d u k siy a g a
uchraganligi tufayli o'pka orqali nafas olish ustun turadi, jabra nafas
olishda deyarli ishtirok etmaydi. Juft suzgichlari rivojlanmagan, chilvir
shaklda bo'ladi. Bu baliqlar daryolarda va suvi yozda vaqtincha qurib
qoladigan botqoqliklarda yashaydi. Protopterus havzalar qurib qolganida
balchiqqa ko'milib, kapsulaga o'raladi va shu vaziyatda 3 — 4 yil uxlashi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---