Tajriba ishi №7 Suv qattiqligi va ishqoriyligini oxak eritmasi yordamida kamaytirish

Tajriba ishi № 7
Suv qattiqligi va ishqoriyligini oxak eritmasi yordamida kamaytirish

Suvda Са va Mg kationlarning kam erruvchan birikmalarini hosil qilib, bu kationlarni cho‟ktirishga, cho‟kma hosil qilish usuli bilan suvni yumshatish deyiladi. Bu kationlarni cho‟kmaga tushirish ularning СаСО₃ va Мg(OH)₂ kabi kam eruvchan birikmalarning hosil qilishga asoslangan. Yumshatilayotgan suvda bunday birikmalarni hosil qilish uchun suv tarkibidagi va ОН- ionlarining kontsentratsiyasini oshirish talab etiladiyu buning uchun suvga ohak eritmasi, kalsiy gidroksidi Са(ОН)2, uyuvchi natriy aniqrog`i NaOH va natriy karbonat Na2CO3 sodasi kabi tarkibidagi ОН- yoki ionlari bo‟lgan birikmalar qo‟shiladi. Natijada suv tarkibida va ОН- ionlari kontsentratsiyasi oshib suvda kam eruvchi СаСО₃ va Мg(OH)₂ kabi birikmalar hosil bo‟ladi. Suv tozalash texnikasida cho‟kma hosil qilib, suvni yumshatish jarayoni koagulyatsiyalashdagi kabi maxsus tindirgichlarda olib boriladi.

2. Suvni ohak eritmasi bilan yumshatish.
Suvni ohak eritmasi bilan yumshatish uchun suvga sundirilgan ohak eritmasi Са(ОН)2 qo‟shiladi. Natijada suv tarkibidagi Са+ va ОН- ionlari kontsentratsiyasi oshadi. Са(ОН)₂=Са²⁺-2ОН^-
Suvda ОН- ionlari kontsentratsiyasi ko‟payishi natijasida suv tarkibidagi bikarbonat НСО3- hamda, СО2 gazi karbonat СО3 ionlariga aylanadi.
НСО3-+ОН- = CO3+H2O; CO2+2OH-=Co3+H2O



2 - rasm. Ohak ombori sxemasi:
1 – vagon; 2 – temir-beton to'siq; 3 – so'ndirilgan ohak bo'lmasi; 4 – greyfer; 5 – ko'prikli kran; 6 – nasoslar; 7 – sirkulyasion aralashtirgich; 8 – gidrosiklon; 9 – suv keltirish quvuri; 10 – siqilgan havo; 11 – ohak eritmasini aylantirish nasosi; 12 – dozator nasos; 13 – chiqindi ohak bo'lmasi.

Hosil bo‟lgan karbonat ioni СО32- Kalsiy va Ca kationlari bilan birikib СаСО3 holatida cho‟kmaga cho‟kadi. Bu birikmaning cho‟kmaga tushishi suv tarkibidagi Са va СО3 ionlar kontsentratsiyasi ko‟paytmasi СаСО3 ning eruvchanlik ko‟paytmasidan katta bo‟lgan holda sodir bo‟ladi. ССа+Ссо3>EKСаСО3, EKСаСО3 – СаСо3 ning eruvchanlik ko‟paytmasi. Kam eruvchan modddalarning suvdagi eruvchanligi ularning eruvchanlik ko‟paytmasi bilan tavsiflanadi va EK harflari bilan belgilanadi. Moddalarning EK si qanchalik kichik bo‟lsa, ularning cho‟kmaga tushishi ham tez bo‟ladi. Kam eruvchi moddalarning suvda erishi suv xaroratlariga bog‟liq.

СаСО3 ning 250С dagi EK 4310-3 g·ekv/l bo‟lgani uchun suvdagi Са2+ kationlari СаСО3 holida cho‟kmaga tushadi. Shu eritma qo‟shilgan suvdagi Mg kationlari esa Mg+2OH-Mg(OH)2 holatiga cho‟kadi.
Suvni ohak eritmasi bilan yumshatish umumiy qattiqligi ishqoriyligidan katta bo‟lgan suvlarda yuqori natija beradi. Suvni koagulyat va ohak eritmasi bilan tozalash natijasida karbonatli qattiqlik 0,7 mg·ekv/l gacha tushadi.