O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta ʼ lim vazirligi

 
7. Yevropada ipotekaga asoslangan eng yirik obligatsiya bozo-
rini aniqlang.
a) Germaniya bozori;
b) Fransiya bozori; 
d) Italiya bozori;
e) Angliya bozori. 
 
8. Agarda ipoteka krediti boʻyicha defolt (qaytarmaslik) holati 
yuzaga keladigan boʻlsa, zarar kimning zimmasiga tushadi? 
a) ipoteka agenti;
b) mulkdor; 
d) investor;
e) kreditor. 
 
9. Ariza beruvchi tijorat banklarining oʻz mablagʻlari va jalb 
etilgan mablagʻlari hisobiga ipoteka krediti olish uchun uy-joyni 
rekonstruksiya qilish qiymatining kamida necha foiz miqdoridagi 
oʻz mablagʻiga ega boʻlishi kerak? 
a) 25 foiz;
b) 35 foiz; 
d) 50 foizda; 
e) 15 foizda. 
 

---

113 
10. Majburiyatlarning bajarilishi ipoteka garov taʼminoti 
bilan taʼminlanadigan emissiyaviy qimmatli qogʻoz turi qanday 
nomlanadi?
a) ipoteka obligatsiyalari;
b) garov qogʻozi (varaqasi, xati); 
d) uy-joy sertifikati; 
e) ishtirok etish ipoteka sertifikati. 
 
11. ATIB Ipotekabank korporativ obligatsiyalarini muomala-
ga chiqarish va soʻndirish muddatlari mos ravishda keltirilgan 
javobni belgilang? 
a) 2010, 2015 yillar; 
b) 2015, 2017 yillar; 
d) 2001, 2006 yillar; 
e) 2008, 2010 yillar. 

---

114 
 
 
 
VII BOB. XORIJIY VALYUTA BOZORI 
7.1. Xorijiy valyutalar bozori tashkiliy jihatlari 
Dunyodagi aksariyat mamlakatlarning oʻzlarining milliy valyu-
talari mavjud. Masalan: AQSHda AQSH dollari; Yevropa ittifoqida 
yevro; Brazilyada real; Rossiyada rubl; Xitoyda yuan va boshqalar. 
Ushbu mamlakatlar orasida amalga oshiriladigan savdo sotiqlar turli 
xil valyutalarni ayriboshlash (yoki boshqa valyutadagi bank 
depozitlarini shakllantirish) jarayonlarini oʻz ichiga oladi. Agarda 
Braziliyadagi biror bir firma xorijiy mamlakatdan biror bir mahsulot 
yoki aktivni sotib oladigan boʻlsa, Braziliya reali yoki ushbu 
valyutadagi bank depoziti boshqa valyutaga ayriboshlanadi. Valyutalar 
hamda maʼlum bir valyutada shakllantirilgan bank depozitlari savdosi 
xorijiy valyuta bozori (FOREX)da amalga oshiriladi. 
Xalqaro valyuta bozori yuqorida taʼkidlanganidek turli mamlakat-
larning valyutalari oldi sotdisi amalga oshiriladigan bozor hisoblanadi. 
Dastlab Foreks faqatgina sayohat qiluvchilar yoki savdogarlar 
tomonidan oʻz davlatlaridan boshqa davlatga borganlarida valyutani 
ayriboshlash uchun ishlatilgan. Hozirgi kunda esa bu atama asosan 
investitsiya kiritib, foyda olish mumkin boʻlgan manba sifatida 
qaraladi. Statistik maʼlumotlarga nazar soladigan boʻlsak, foreksda oʻz 
faoliyatini boshlaydigan yangi treyderlarning aksariyat qismi aniqrogʻi 
90-95 foizi oʻz pullarini qanday qilib yoʻqotganini tushunmagan holda 
ushbu bozorni tark etishadi. Bugungi kunda foreks dunyoning eng 
katta moliyaviy bozori hisoblanib, undagi kunlik oʻrtacha 
tranzaksiyalar miqdori taxminan 5 trillion AQSH dollarini tashkil etadi 
(2018 yil yanvar holatiga koʻra) va bu koʻrsatkich yil sayin oshib 
bormoqda. Fond birjasidan farqli oʻlaroq, valyuta bozori tartibga 
solinmagan bozor hisoblanadi. Har bir tranzaksiya yopiq tarzda boʻlib, 
tomonlarning kelishuviga koʻra amalga oshiriladi. Xalqaro valyuta 
bozori kuniga 24 soat, haftasiga 5,5 kun ishlaydi yaʼni yakshanba kuni 
12:00 soʻng jumaga qadar ishlaydi. Foreksda markaziy banklardan 

---

115 
tortib individual investorlar kabi bir qator ishtirokchilar valyutalar 
boʻyicha kelishuvlarni amalga oshiradi. Davlatlar Markaziy banklari-
ning oʻz valyuta zaxiralarini qaysi valyutada shakllantirishidan kelib 
chiqqan holda Foreksda asosan qaysi valyutalar qatnashishini bilib 
olish mumkin.