O‟zbekiston respublikasi xalq ta‟lim vazirligi toshkent shahar xalq ta‟limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

RealRange(–∞ , Open(
a
))
ko‟rinish-dagi 
konstruksiya paydo bo‟ladi, ya‟ni 
xЄ 
(–∞ , 
a
), 
a
– biror son. Open so‟zi interval 
ochiq chegarali degan ma‟noni bildiradi. Agar bu so‟z bo‟lmasa , u holda mos 
chegaralar ham yechimlar to‟plamiga kiradi.
Masalan:
> s:=solve(sqrt(x+3)

---

32 






RealRange
,






Op en
2
3
21

Agar siz tengsizlik yechimini 
xЄ 
(
a
, 
b
) turdagi intervalli to‟plamlar 
ko‟rinishida emas , 
a
<
x
, 
x
<
 b
turdagi izlanayotgan o‟zgaruvchini chegaralanganlik 
ko‟rinishida olmoqchi bo‟lsangiz, u holda tengsizlik yechiladigan o‟zgaruvchi 
figurali qavsda ko‟rsatilishi lozim.
Masalan:
> solve(1-1/2*ln(x)>2,{x}); 
{
}
,

0
x

x
e
(
)
-2
 
Tengsizliklar sistemasini yechish. 
solve
buyrug‟i yordamida tengsizliklar 
sistemasini ham yechish mumkin.
Masalan
: 
;
tengsizliklar sistemasini yeching. 
“Maple” dasturida ushbu tengsizlik quyidagicha kiritiladi: 
>solve({2*x+y>=4, x-2*y<=1, 8*x-y>=16, x-2*y>=1},{x,y}); 
{8/15 <= y, x = 2 y + 1} 
> solve({x+y>=2,x-2*y<=1,x-y>=0,x-2*y>=1},{x,y}); 
{
}
,

x

2
y
1

1
3
y
Misollar 
1. 
Tengsizlikni yeching
: 13x
3
-25x
2
-x
4
-129x > 0.
Buning uchun buyruqlar satrida quyidagilarni terish kerak: 
 
> solve(13*x^3-25*x^2-x^4-129*x+270>0,x); 
RealRange(Open(-3), Open(2)), RealRange(Open(5), Open(9)) 
2. Tengsizlikni yeching: (2x-3) < 1.
Buning uchun buyruqlar satrida quyidagilarni terish kerak: 
solve((2*x-3)<1,x);

---

33 
Enter 
tugmasini bosib natija:
RealRange(-infinity,Open(2)) 
3.Tengsizlikni yeching: (x-3) >(6-x)
Buning uchun buyruqlar satrida quyidagilarni terish kerak: 
>solve((x-3)>(6-x),x); 
Enter 
tugmasini bosib natija:
Agar tengsizlik yechimini 
x

(
a
, 
b
) kabi interval kо„rinishda emas,
a
<
x
, 
x
<
 b
shakldagi cheklanishlar kо„rinishida olmoqchi bо„lsangiz, buyruq parametridagi 
izlanuvchi о„zgaruvchini figurali qavsda kо„rsatish lozim bо„ladi. Masalan: 
> solve(1-1/2*ln(x)>2,{x});
}
,
0
{
)
2
(



e
x
x
 “Maple” dasturida vektorlar bilan ishlash 
Chiziqli algebra masalalarini yechish buyruqlarining asosiy qismi 
linalg
kutubxonasiga (paketiga) tegishli. Shu sababli matritsalar va vektorlarga oid 
masalalarni yechishdan oldin
linalg
kutubxonasini 
with(linalg)
buyrug„i orqali 
yuklab olishimiz lozim.
Vektorlarning berilish usullari.
Maple
vektorni aniqlash uchun 
vector([x1,x2,…,xn] 
buyrug„i foydalaniladi,
bu kvadrat qavslarda vektor koordinatalari vergullar ajratib ko„rsatiladi.Masalan: