Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

- milliy ma’naviy-ma’rifiy omil
, ya’ni har bir hududda istiqomat qiluvchi 
aholining ilm-fan va ma’naviyatga qo‘shgan amaliy hissasi; 
- ijtimoiy-siyosiy omil
,
 
ya’ni rivojlangan davlatlarning tajribalarini qiyosiy 
tahlil etgan holda, ularning ijobiy jihatlarini belgilash va amaliyotga tatbiq etish 
mexanizmlarini ishlab chiqish; 
- tarixiy vaqt omili
,
 
ya’ni milliy qadriyatlarga amal qilgan holda ijtimoiy 
xizmat ko‘rsatish bilan shug‘ullanuvchi mutaxassisning nazariy modelini yaratish. 
Xorijda nashr etilgan manbalarda ijtimoiy ishning kelib chiqishi va 
shakllani-shining filantropik ko‘rinishlarni, xristianlik dinining an’analari bilan 
bog‘langan holda sharhlash kuzatiladi. Bu borada ilgari surilgan qarash va 
mulohazalarni takomillashuvini ta’minlash maqsadida shuni qayd etish lozimki, 
G‘arbda ijtimoiy ish va ijtimoiy xizmat tizimi xristianlik an’analari asosida 
shakllangan bo‘lishi mumkin. Biroq Sharqda, xususan, Markaziy Osiyoda ijtimoiy 
xizmat ko‘rsatishning genizisi o‘ziga xos tarzda, ya’ni bu yerdagi islomgacha 
mavjud urf-odat va an’analarning Islom dini qonun-qoidalari bilan uyg‘unlashib, 
ijtimoiy va maishiy xizmat ko‘rsatish takomillashib, ma’lum bir mazmun va 
mohiyat kasb eta boshladi. Mazkur masalani nazariy jihatdan asoslash maqsadida 
Amir Xusrav Dehlaviyning quyidagi g‘oyasini keltiramiz: 
Aslida odamdan kam emas odam, 
Chunki barchamizning otamiz Odam”
53
.
Bunda, Odam Alayhissalomning yaratilish g‘oyasi dominantlik qilib, barcha 
insonlar Odam va Havoning farzandlari ekanligi ko‘rsatib o‘tilgan. Shu sababli 
ham insonlar bir-birlariga mehr ko‘rsatib, o‘zaro amaliy yordam berishlari maqbul 
hisoblanadi. 
Ijtimoiy ishning kasb sifatida amal qilishi xoh G‘arb, xoh Sharq tajribasi 
bo‘lishidan qat’iy nazar, uning mazmun-mohiyati zamirida 
inson betakror ‒ 
qadriyat
ekanligi bilan ifodalanadi.
Shundan kelib chiqib, ta’kidlash mumkinki: