Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

maqsadi 
va 
vaafalari
S port trenirovkasi — bu eshkak eshish sportida yuqori sport 
natijalariga erishishga yo‘naltiriigan pedagogik ixtisoslashtirilgan sport 
takomillashuvi jarayonidir.
Sport 
trenirovkasining 
maqsadi mazkur sportchi uchun murnkin 
b o ig a n eng yuqori tayyorgarlik darajasiga erishish ham da musobaqa 
faoliyatida yuqori natijalarni namoyish etishdan iboratdir.
Trenirovka jarayonida quyidagi asosiy vazifalar hal qilinadi:
!) eshkak eshish sportining texnika va taktikasi chuqur o ‘zlash- 
tiriladi;
2) jismoniy qobiliyatlar rivojlanishining zarur darajasi ta ’min- 
lanadi;
3) shug‘uilanuvchilar organizm lning fimksional imkoniyatlari 
kuchayadi va sog£ligi mustahkamlanadi;
4) trenirovka va musobaqa!ar vaqtida eshkak eshuvchi harakat- 
larining yuqori darajada jamianishi va safarbar etilishini ta ’miniovchi 
psixologik, ahloqiy-irodaviy sifatlar maqsadii ravishda tarbiyalanib 
boriladi;
5) trenirovka yuklam aiariga organizm tizim larini funksional 
imkoniyatlarini oshirishi ta ’minlanadi;
6) sportchi tayyorgarligida musobaqa faoliyatini har tom onlam a 
yuzaga chiqarish va kompleks takomillashtirish hal qilinadi;
7) trenirovka va musobaqa faoliyatini muvaffaqiyatli olib borish 
uchun zarur nazariy bilimlar hamda amaliy tajriba egallanadi.
Trenirovkani sanab o4ilgan vazifalarining barchasi parallel ravish­
da bajariladi. H ar bir trenirovkaning asosiy vazifalari tayyorgarlikning 
davr va bosqichlari, eshkak eshuvchining mashqlanganlik darajasi, 
individual xususiyatlar, m ahorati va shunga o ‘xshash qator boshqa 
omillarga qarab batafsil aniqlab olinadi.
109

---

Trenirovka vazifalarining har b in izchil tarzda, ya’ni sportchilarga 
qo‘yiladigan va tobora ortib boradigan talablar sharoitida hal etiladi. 
M azkur vazifalami hal etish natijasida sportchi tayyorgarligining 
m uvofiq d arajasi t a ’m in la n a d i, bu u n in g y u q o ri n a tija larg a
tayyorgarigini ko‘rsatadi.
E shkak esh ish sp o rti tre n iro v k a sin in g ay rim xususiyatlari 
mavjud:
• eshkak eshish sporti b o ‘yicha muayyan sportchining eng yuqori 
natijaga erishishga yo‘naltirilganligi;
• trenirovka mashg'ulotlarining qat’iy chegaralanganligi va m un- 
tazamligi;
• m a’lum qonuniyatlarga muvofiq ko‘p yillik rejalashtirish;
• trenirovka yuklamalarining izchil ravishda oshirib borilishi;
• sportchining yetarlicha mustaqilligi ham da trenirovka jarayo- 
niga ijodiy yondashuvi sharoitida murabbiyning rahbarlik roli;
• sportchining butun hayot yo‘liga faol ta ’sir ko‘rsatish (kun 
tartibi, shaxsiy hayotiga, kasb tanlashiga).
Trenirovka jarayonida faqat umumiy vazifalar emas, balki max- 
sus vazifalar ham yechiladi. Umumiy vazifalar qatoriga ta ’lim, tar- 
biyaviy va sport-pedagogik vazifalar kiradi.
H ar bir bosqichda vazifalar shug'ullanuvchilar sonidan va tay- 
yorgarlik bosqichiga qo‘yilgan vazifalardan kelib chiqqan holda davriy 
ko‘rmishda b o la d i.
B oshlang‘ich bosqichda asosiy m aqsad jism oniy sifatlarning 
kompleks rivojlanishi va eshkak eshish m ashg‘ulotlariga b o lg a n qizi- 
qishni mustahkamlashga qaratiladi.
Boshlang‘ich bosqichni asosiy vazifasi harakat doirasidagi bilim 
va ko‘nikmalarni kengaytirish va eshkak eshish texnikasi elem ent- 
larini egallash, umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikni hamda 
nazariy bilimlar darajasini oshirishdan iborat.
Sportchilar oldiga ikki yildan keyin boshqacha maqsad va vazifalar 
qo‘yiladi.
Asosiy maqsad harakat doirasidagi bilim va ko‘nikmalarni ken- 
ga\1tirish, eshkak eshuvchini suv, qayiq va eshkak bilan o ‘zaro hara- 
katini samarasini oshirish.
Asosiy vazifa eshkak eshish texnikasi elem entlarini takomillash- 
tirish, maxsus jismoniy sifatlarni rivojlantirish, taktik tayyorgarlik,
110

---

m alakaviy va asosiy m usobaqalarda qatnashishga tayyorlanish, 
iqtidorli eshkak eshuvchilarni ajratish.
Yuqorida ko£rib chiqilgan vazifalar sport trenirovkasi umumiy 
ko‘rinishini asosiy yo‘nalishlarini aniqlaydi. Aniq vazifalar tayyor- 
garlik boiim lariga bog‘liq,
Shuning uchun sportchi tayyorgariigini ham m a bosqichlarida 
irodaviy-ruhiy va psixik sifatlarni tarbiyalash m uhim o ‘rin tutadi.