Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

 
Manba: World Development Indicator, 2001, Table 1,5 
 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda qishloq xo‘jaligida, ishlab chiqaruvchi tarmoqlarda 
odamlar va ishlab chiqarish bir joyda to‘planib qolganligining asosiy sababi, daromadlar g‘oyat 

---

past bo‘lgan sharoitda har qanday insonning birlamchi qayg‘usi oziq-ovqat, kiyim-kechak va 
boshpana topish dardidan iborat bo‘lganligidir. 
Bu yerlardagi qishloq xo‘jaligining kam mahsuldorligi odamlar soni ko‘p ekanligi va 
ishlovga nisbatan yaroqli yerlar mavjudligi bilangina emas, balki ayni chog‘da sust rivojlangan 
mamlakatlar iqtisodining bu sohasida ibtidoiy texnologiya ustuvor ekanligi, tashkillashtirishning 
zaifligi, jismoniy, kapital xarajatlar cheklanganligi bilan ham izohlanadi.
Texnologik qoloqlik eng avvalo agrar sektorda notijorat dehqon xo‘jaliklari ko‘proq 
ustun ekanligining natijasidir. Keyin dunyoning ko‘pgina mintaqalarida, ayniqsa, Osiyo va Lotin 
Amerikasida yerdan foydalanish kelishuvlari mavjud bo‘lib, buning natijasida dehqonlar odatda 
kichikroq yer parchalarini ijaraga olishni ma’qul ko‘radilar.
Yerdan foydalanishning bu usuli ishlab chiqarishni kengaytirish, uning samaradorligini 
takomillashtirish borasidagi ko‘pgina iqtisodiy tashabbuslarga yo‘l bermaydi. Hatto, yer g‘oyat 
mo‘l bo‘lgan joylarda ham ibtidoiy texnikani (omoch, sixmola, ho‘kiz, qo‘tos, eshak) ishlatish 
yoki inson kuchidan foydalanish natijasida oddiy bir oila ishlatadigan yer miqdori 5-8 gektar 
bilan cheklanadi. Amalda esa ko‘pgina mamlakatlarda bu miqdor 1-3 gektardan iboratdir. 
Ana shu yer parchasi bevosita (fermada iste’mol qilish bilan) va bilvosita (shaharliklar 
havda fermada ishlamaydigan iste’molchilarga oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib berish bilan) 
gektar boshiga odatda 10-15 kishini boqadi. Shunga ko‘ra, qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirish, har gektar yerdan olinadigan sholi, bug‘doy, makkajo‘xori, soya-
dukkaklilar, tariq va hokazolar hosilini ko‘tarish borasidagi sa’y-xarakatlar xrzir ham, bundan 
keyin ham taraqqiyotning ustuvor maqsadi bo‘lib qoladi.